Page Text
________________
३२६
-
आचारामित्रे मिथ्यात्वम् १ । सावघयोगेषु प्रतिरविरति:२ । सदुपयोगाभावः प्रमादः, मोक्षमार्ग पति शैथिल्यं या प्रमादः३। कप्यते पुनःपुन्मर्जन्ममरणादिक्लेशोऽनुभूयते येन स कपायः, मोहनीयकर्मोदयजनित आत्मपरिणतिविशेषः, यद्वा-कम्यते यंत्र शारीरिकमानसिकदुखैः, स कपः-संसारः, तस्य आय:-प्राप्तिकारणं कषाय क्रोधादिः ४ । युज्यते-आत्माऽनेनेति योगा=मनोवाकायव्यापाररूपः ५। उक्तश्च
"पंच आसवदारा पण्णत्ता, तंजहा-मिच्छत्तं १, अविरई २, पमाया ३, कसाया ४, जोगा ५"1 (समवा० समवाय ५) आसवदारा' इति-आस्रवो वन्धकारणम् । श्रद्धान मिथ्यात्व कहलाता है ? । सावध योगों में प्रवृत्ति करना अविरत्ति है २ । सम्यक् उपयोग (यतना) का अभाव प्रमाद कहलाता है, या मोक्षमर्ग के विषय में शिथिलता होना प्रमाद है ३ । जिस के द्वारा आत्मा कपा जाय अर्थात् वारंवार जन्म-मरण का क्लेश भोगा जाय उसे कपाय कहते हैं। कपाय, मोहकर्म से उत्पन्न आत्मा की एक परिणति है । अथवा - जहाँ शारीरिक एवं मानसिक दुःखों से जीव कपा नाय (युक्त हो) उसे कप अर्थात् संसार कहते हैं और उस कप (संसार) की आय-प्राप्ति जिस से हो वह कपाय कहलाता है ४ । जिस से आत्मा व्याप्त हो, ऐसा मन, वचन और काय का व्यापार योग कहलाता है ५ । कहा है
"पंच आसवदारा पण्णत्ता, तं जहा-मिच्छत्त, अविरई, पंमाया, कसाया, जोगा"। (समवायाङ्ग, समवाय ५) यहाँ 'आसवदारा' का अर्थ है-आश्रव के द्वार अर्थात् बन्धके कारण । શ્રદ્ધા તેને મિથ્યાત્વ કહે છે (૧). સાવધ રોગમાં પ્રવૃત્તિ કરવી તે અવિરતિ છે (૨). સમ્યક્ ઉપગને અભાવ તે પ્રમાદ કહેવાય છે, અથવા મોક્ષમાર્ગના વિષયમાં શિથિલતા થવી તે પ્રમાદ છે (૩). જેના દ્વારા આત્મા કપાય અર્થાત વારંવાર જન્મ મરણને કલેશ ભેગવવાય તેને કવાય કહે છે. કષાય, મેહ કર્મથી ઉત્પન્ન આત્માની એક પરિણતિ છે. અથવા–જ્યાં શારીરિક અને માનસિક દુઃખોથી જીવ કષાય અર્થાત પીડાય તેને કષ અર્થાત્ સંસાર કહે છે, અને તે સંસારની આય-પ્રાપ્તિ જેનાથી હોય તે કષાય કહેવાય છે (છે. જેનાથી આત્મા વ્યાપ્ત હોય એવા મન, વચન અને કાયાના વ્યાપાર તે રોગ કહેવાય છે. (૫), કહ્યું છે કે –
"पंच आसवदारा पण्णत्ता, तंजहा-मिच्छत्तं, अविरई, पमाया, कसाया जोगा." (समवायांश, सभवाय ५,) भाई "आसवदारा"'नो मय से छ:-मापना द्वार, मर्यात मंधना २४.
| SR No. | 009301 |
| Book Title | Acharanga Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 915 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_acharang |
| File Size | 25 MB |