________________
२७९
___ आचारचिन्तामणि-टीका अध्य. १ उ.१ २.५ लोकवादिम०
. .(४). पञ्चेन्द्रियजीवाः-. . पञ्चेन्द्रियजीवाश्चतुर्धा-नारक-तिर्यङ्-मनुष्य-देव-भेदात् , नारकाः सप्तविधाः, सप्तनरकेपु समुद्भवात् । रत्न(१)-शर्करा(२)-वालुका(३)-पङ्क(४)-धूम (५)-तमो(६)-महातमो(७)-नाम्न्यः सप्त पृथिव्यस्तत्र सप्त नरकभूमयः, तत्र ये निवसन्ति ते नारकाः सप्तविधा इति । नारकतिर्यकमनुष्यदेवानां स्पर्शनरसन-प्राण-चक्षुः-थोत्राणि पञ्चेन्द्रियाणि भवन्ति । · पञ्चेन्द्रिय-तिर्यञ्चो द्विविधाः- गर्भज-समृछिमभेदात् । तत्र-गर्भजाः पञ्चधा-जलचर-स्थलचर-खेचरो-र-परिसर्प-भुजपरिसर्पभेदाद । संमूर्छिमा अपि
(४) पञ्चेन्द्रियजीव___पञ्चेन्द्रिय जीव चार प्रकार के हैं--(१) नारक, (२) तिर्यञ्च, (३) मनुष्य, और (४) देव ।
नारक सात प्रकार के हैं, क्यो कि सात नरकों में उनकी उत्पत्ति होती है । (१) रत्नप्रभा (२) शर्कराप्रभा (३) वालुकाप्रमा, (४) पंकप्रभा, (५) धूमप्रभा, (६) तमःप्रभा और (७) तमस्तमःप्रमा नामक सात पृथिवी हैं। वहाँ सात नरकभूमिया हैं । इन भूमियो में निवास करने वाले नारकी भी सात - प्रकार के कहलाते हैं। नारक. पञ्चेन्द्रिय तिर्यञ्च, मनुष्य और देवों के स्पर्शन, रसना, प्राण, चक्षु, और श्रोत्र, ये पांच इन्द्रिया होती हैं।
पञ्चेन्द्रिय तिर्यञ्च दो प्रकार के हैं-गर्मज और समूर्छिम । इन में गर्भज के पांच भेद हैं-(१) जलचर, (२) स्थलचर, (६) खेचर, (४) उरःपरिसर्प और (५) भुजपरिसर्प ।
(४) पथन्द्रियपांच घन्द्रियो पा ०१ या२ प्रा२न छ-(१) ना२४ी, (२) तिय"य, (3) મનુષ્ય, અને (૪) દેવ. નારકીના સાત પ્રકાર છે, કારણે કે સાત નરકમાં તેની उत्पत्ति डाय छे. (१) नमा, (२) २४शमला, (3) gluमा, (४) मा, (५) धूमना, (6) भाप्रमा मने. (७) तभस्तम:-सा नामनी सात पृथिवी छे. ત્યાં સાત નરકભૂમિઓ છે. તે નરકભૂમિએમાં નિવાસ કરવા વાળા નારકી પણ સાત પ્રકારના કહેવાય છે. નારકી, પંચેન્દ્રિય-તિર્યંચ, મનુષ્ય, અને દેશને સ્પર્શન, • રસના ઘાણ, ચક્ષુ અને શ્રોત્ર, આ પાંચ ઈન્દ્રિય હોય છે.
. पयन्द्रिय तिर्थ य मे २ छ-(१) Tr, (२)भूछिभ. तभा Tril .पांथ ले छे:-(१) reयर, (२).स्थलयर, (3) प्रेयर, .(४) - १२:५रिसप, अने.
-
-