________________
आचारचिन्तामणि-टीका अववरणां
द्रव्यविभाग:द्रव्यं पड्वियम्-धर्माधर्माकाशकालपुद्गलनीवभेदात् । उक्तञ्च भीभगवतीमत्रे~___"कइणं भंते ! दल्या पण्णत्ता ?, गोयमा ! छ दव्या पणत्ता, तं जहाधम्मंत्यिकाए, अधम्मत्यिकाए, आगासस्थिकाए, पुग्गलत्यिकाए, जीवत्यिकाए, अंदासमये ॥
उत्तराध्ययनसूत्रेऽपि-(अ. २८) "धम्मो अहम्मो आगासं, कालो पुग्गल जंतवो। एस लोगोत्ति पन्नत्तो, जिणेहि वरदसिहि ॥ ७॥
द्रव्य के भेददन्य छह प्रकार का है-(१) धर्म (२) अधर्म (३) आकाश (४) काल (५) पुद्गल और (६) जीव । श्री भगवतीसूत्र में कहा है -
"भगवान् । द्रव्य कितने कहे गये हैं :, गौतम ! छह द्रव्य कहे गये हैं, वे इस प्रकार-धर्मास्तिकाय, अधर्मास्तिकाय, आकाशास्तिकाय, पुद्गलास्तिकाय, नीवास्तिकाय और सदा-समय।
उक्तराध्ययनसूत्र में भी कहा है-- __"धर्म, अधर्म, आकाश, काल, पुद्गल, और जीव को सर्वज्ञ, सर्वदशी जिन भगवान् ने लोकसंज्ञा दी है ॥ ७॥
દ્રવ્યના ભેદ
व्यन छ र छ-(१) धर्म (२) अधर्म (3) मा (४) ४ (५) પુદ્ગલ અને (૬) જીવ. શ્રી ભગવતી સૂત્રમાં પણ કહ્યું છે
ભગવાન ! દ્રવ્ય કેટલાં કહ્યાં છે ? ગૌતમ? છ દ્રવ્ય કહેલા છે. તે આ પ્રમાણે-ધમસ્તિકાય, અધમસ્તિકાય આકાશાસ્તિકાય, પુદગલાસ્તિકાય, જીવાસ્તિકાય भने मद्धा-समय,"
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં પણ કહ્યું છે- ધર્મ અધર્મ, આકાશ, કાલ, પુદ્ગલ અને જીવને સર્વજ્ઞ સવેદશી જિન
पानी माछ" ॥७॥
