________________
७४
कल्पनियुक्तिः
खीरातिया पसत्थाओ । पसत्थासु वा कारणे पमाणपत्तासु घेप्पमाणीसु दव्वविवड्डी कता भवति ॥३१६७।। णिक्कारणे अण्णतरविगतीगहणे दोष उच्यते
विगतिं विगतीभीतो, वियतिगयं जो उ भुंजए भिक्खू ।
विगती विगतिसहावा, विगती विगति बला नेइ ॥३१६८॥ विगतिं खीरातियं । विभत्सा विकृता वा गती विगती, सा य तिरियगती णरगगती कुमाणुसत्तं कुदेवत्तं च । अहवा-विविधा गती संसार इत्यर्थः । अहवा-संजमो, असंजमो विगती, तस्स भीतो । "विगतिगयं"-त्ति विगतिप्रतिकारमित्यर्थः । विगती वा जम्मि वा दव्वे गता तं विगतिगतं भण्णति तं पुण भत्तं पाणं वा । जो तं विगतिं विगतिगतं वा भुंजति तस्स इमो दोसो–“विगती विगतिसभाव" त्ति, खीरातिया भुत्ता जम्हा संजमसभावातो विगतिसभावं करेति, कारणे-कज्जं उवचरित्ता पढिज्जति, विगती विगतिसभावा । अहवा-विगयसभावा, विकृतस्वभावं विगतसभावं वा जो भुंजति तं सा बला णरगातियं विगतिं णेति प्रापयतीत्यर्थः । जम्हा एते दोसा तम्हा विगतीतो णाहारेयव्वातो उडुबद्धे, वासासु विसेसेण । जम्हा साधारणे काले अतीवमोहब्भवो भवति, विज्जुगज्जियाइएहिं य तम्मि काले मोहो दिप्पति । कारणे बितियपदेण-गेण्हेज्जा आहारेज्ज वा-गेलाणो वा आहारेज्ज । एवं आयरियबाल-वुड्ड-दुब्बलस्स वा गच्छोवग्गहट्ठा घेप्पेज्जा ॥३१६८॥ अधवा-सड्ढा णिब्बंधेण णिमंतेज्जा पसत्थाहिं विगतीहिं तत्थिमा विधी
पसत्थविगतिग्गहणं, तत्थ वि य असंचइय उ जा उत्ता ।
संचतिय ण गेण्हंति, गिलाणमादीण कज्जट्ठा ॥३१६९॥
पसत्थविगतीतो खीरं दहिं णवणीयं घयं गुलो तेल्लं ओगाहिगं च, अप्पसत्थाओ महु-मज्जमंसा । आयरिय-बाल-वुड्डाइयाणं कज्जेसु पसत्था असंचइयाओ खीराइया घेप्पंति, संचतियाओ घयाइया ण घेप्पंति, तासु खीणासु जया कज्जं तया ण लब्भति, तेण तातो ण घेप्पंति । अह सड्ढा णिबंधेण भणेज्ज ताहे ते वत्तव्वा-"जया गिलाणाति कज्जं भविस्सति तया घेच्छामो, बाल-वुड्डसेहाण य बहूणि कज्जाणि उप्पज्जंते, महंतो य कालो अच्छियव्वो, तम्मि उपण्णे कज्जे घेच्छामो" त्ति । ताहे सड्ढा भणंति-अम्ह घरे अत्थि वित्तं विगतिदव्वं च पभूतमत्थि, जाविच्छा ताव गेण्हह, गिलाणकज्जे वि दाहामो", एवं भणिता संचइयं पि गेण्हंति । गिण्हंताण य अवोच्छिण्णे भावे भणंति-अलाहि पज्जतं । सा य गहिता बाल-वुड-दुब्बलाणं दिज्जति, बलिय-तरुणाणं ण दिज्जति । एवं पसत्थविगतिग्गहणं ॥३१६९॥
विगतीए गहणम्मि वि, गरहितविगतिग्गहो व कज्जम्मि ।
गरहा लाभपमाणे, पच्चयपावप्पडीघातो ॥३१७०॥ महु-मज्ज-मंसा गरहियविगतीणं गहणं आगाढे गिलाणकज्जं "गरहालाभपमाणे" त्ति गरहंतो गेण्हति, अहो ! अकज्जमिणं किं कुणिमो, अण्णहा गिलाणो ण पण्णप्पइ, गरहियविगतिलाभे य पमाणपत्तं गेण्हंति, णो अपरिमितमित्यर्थः, जावतिता गिलाणस्स उवउज्जति तंमत्ताए घेप्पमाणीए दातारस्स पच्चयो भवति, पावं अप्पणो अभिलासो तस्स य पडिघाओ कओ भवति, पावदिट्ठीणं वा