________________
૩ર
ક્રોધ
કરાવ્યું, અનુમોદેલ હોય તેનું મિચ્છા મિ દુક્કડમ્.
જે કાંઈ મૂચ્છ કરી, કરાવી, અનુમોદેલ હોય તેનું મિચ્છા મિ દુક્કડમ્.
જે કાંઈ બાહ્ય કે અત્યંતર પરિગ્રહ રાખેલ, રખાવેલ, અનુમોદેલ હોય તેની હું માફી માંગું છું.
મને વસ્તુઓ મળે, સ્ત્રી-પુત્રાદિ પરિવાર મળે, મારો પતિ પરિવાર મારા વશમાં રહે, મને સત્તા મળે, મારે સંબંધો વધતા રહે આ બધું સંરક્ષણાનુબંધી રોદ્રધ્યાન છે. આવું રૌદ્રધ્યાન કરેલ હોય તેનું મિચ્છા મિ દુક્કડમ્.
ઉર્ફે પાપસ્થાનક ક્રોધ આ પાપસ્થાનક એવું છે કે જે સેવન કરે છે તે પણ જાણે છે, જેના પ્રત્યે ક્રોધ વ્યક્ત કરે છે તે માણસ પણ જાણે છે.
આ પાપસ્થાનકની ભયંકરતા ધર્મ સમજનાર, સમજાવનાર તો બતાવે જ છે પરંતુ વર્તમાન દુનિયાના વૈજ્ઞાનિકો-શિક્ષકો-સંશોધકો-સમાજ સુધારકો પણ માને છે, જણાવે છે.
સતત ઉત્કૃષ્ટ અંતમુહૂર્ત સુધી ક્રોધ રહે ત્યારે તે જીવ પોતે કરેલાં ઘણા વર્ષો, ભવોનો પુન્યપ્રકર્ષ નષ્ટ પ્રાયઃ કરે છે.
ક્રોધમાં આવનારની સાચી વાત પણ લોકો સ્વીકારવા તૈયાર થતા નથી. અપ્રીતિ ઉત્પન્ન થાય છે.
ક્રોધમાં નુકસાનકારક મહત્ત્વની બાબત
ક્રોધને આધીન જીવ ઘણી વખત એ ભૂલી જતો હોય કે પોતે ક્રોધ કરે છે એ ખોટું છે. પોતાના ક્રોધને તે સાચો સમજવા, સમજાવવા અનેક કુતર્ક કરે છે.
દા.ત. કેટલીક વાર આપણે બોલતા હોઈએ છીએ તથા બીજાને બોલતા સાંભળીએ છીએ કે હું ખોટું ચલાવી ન લઉં, હું કોઈની સાડાબારી રાખું નહીં, હું જે હોય તે મોઢે ચોપડાવી દઉં, માયા કપટ કરે તેની તો ખબર લઈ લઉં.
આ બધી વાતોમાં પોતે પ્રત્યાઘાત આપતા ક્રોધ વ્યક્ત કરે છે તે ક્રોધ ખોટો જ છે તે ભૂલી જાય છે.
કેટલીક વાર પોતાનું કામ કઢાવવા કે સારા દેખાવા જીવ શાંતિ રાખે છે,
