________________
મૃષાવાદ
આમ કેમ ? તે સવાલ થાય. તેનો જવાબ પન્નવણા સૂત્રમાં છે.
ભાષાના બે પ્રકાર (૧) આરાધની (૨) વિરાધની. જે ભાષા બોલતા જીવને નિર્જરા (અશુભ કર્મનો નાશ) થાય તે સાચું હોય કે જુઠું હોય તે આરાધની ભાષા
જે ભાષા બોલતા જીવ અશુભ કર્મનો બંધ કરે (આશ્રવ) તે સાચું હોય કે જુઠું હોય તે વિરાધની ભાષા છે.
જે બોલવાથી બીજા જીવના પ્રાણ બચતા હોય, જે બોલવાથી બીજા જીવોને શાતા-શાંતિ-સમાધિ મળતી હોય,
જે વચન નિરવદ્ય છે, બોલનાર કે સાંભળનારને જેમાં અશુભ કર્મનો બંધ નથી.
તે બાહ્યથી જુઠું દેખાતું વચન જુદું નથી. જે વચન બોલનાર-સાંભળનારને ક્રોધ-માન ઉત્પન્ન કરનાર છે. જે વચન સ્વ-પરને અશાતા-અશાંતિ-અસમાધિ કરનાર છે. જે વચન સાવદ્ય છે. તેવું બાહ્યથી સાચું દેખાતું વચન સાચું નથી.
કોઈ માણસ એમ કહે છે કે હું તો જે હોય તે સાચું મોઢે કહી દઉં, પાછળથી નહિ બોલવાનું, જે છે તે સાચું કહું છું ને ? ખોટુ થોડું બોલું છું. કોઈને મસ્કા નહીં મારવાના.
આવા વચનો તે મૃષાવાદ છે, તે સત્ય નથી. જે બોલીએ તે સાચું હોય તે જરૂરી છે.
જે સાચું હોય તે બધું બોલવાનું નથી. સર્વજ્ઞ, કેવલજ્ઞાનીની દ્રષ્ટિએ મૃષાવાદ, જુઠું કે દેખાતું સાચું પણ જુદું હોય તેવું આ ભવમાં કે ભવોભવમાં હું જે કાંઈ બોલ્યો હોઉં, બોલાવેલ હોય કે બોલનારની પ્રશંસા, અનુમોદના કરી હોય તેની હું માફી માંગું છું. મિચ્છા મિ દુક્કમ્.
મૃષાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન આજ સુધીના ભાવોમાં કર્યું – કરાવ્યું કે અનુમોદેલ હોય તેનું મિચ્છા મિ દુક્કડમ્.
