________________
ડાન્ત = સન્ (નિષેધ નહીં તેવો) + (એક) + સત્ત (પૂર્ણતા) એકથી પૂર્ણતા નહીં તે અનેકાંત.
હાથી બળવાન ખરો પરંતુ સિંહ સામે સાવ નિર્બળ, અપેક્ષાથી હાથી ગાયબળદ સામે બળવાન પણ સિંહ સાથે માયકાંગલો.
સંસ્કૃતનાં પ્રોફેસર વિદ્વાન હોય પરંતુ ખેતી વિષે પ્રશ્ન પૂછો તો? અપેક્ષાએ પ્રોફેસર બુદ્ધિમાન અને અપેક્ષાએ બુધ્ધ!
માટે જ અનેકાંતવાદ ને સ્યાદવાદ (અપેક્ષાવાદ) પણ કહે છે. અપેક્ષા એટલે નય. અનેક ધર્મોમાંથી કોઈ એક ધર્મનો બોધ થાય તે નય અને જેનાથી પરસ્પર વિરોધી ભાસતાં અનેક ધર્મોનો બોધ થાય તે અનેકાંતવાદ.
અનેકાંતવાદ મહેલનાં, નયો તેના પાયા છે. નય પર જ અનેકાંતવાદ રચાયો છે. અનેકાંતવાદ સાધ્ય છે, નયો તેનું સાધન છે.
જેટલી અપેક્ષાઓ તેટલા નય. અપેક્ષાઓ અનંત છે એટલે નય પણ અનંત છે. સંક્ષેપ કરી મહાપુરુષોએ સઘળા નયોને સાત નથમાં મૂક્યા છે. ૧. નેગમ : ગમ દૃષ્ટિ, જ્ઞાન, વિશાળ દૃષ્ટિ સામાન્ય અને વિશેષ બંનેને
include sê. ૨. સંગ્રહઃ બધા વિશેષ ધર્મોને એકરૂપે, સામાન્ય રૂપે જુએ તે દૃષ્ટિ. ૩. વ્યવહાર ઃ વિશેષ વિના સામાન્યથી વ્યવહાર ના ચાલે. માને છે.
વનસ્પતિ લાવ કહેવાથી ના ચાલે, લીમડો લાવ કહેવું પડે. ૪. જુસૂત્ર : કેવળ વર્તમાન અવસ્થાને લક્ષ્યમાં રાખે. ૫. સાંપ્રત-શબ્દ : શબ્દને આશ્રયીને થતી વિચારણા. ૬. સમભિરૂઢ એક જ અર્થી શબ્દનાં જુદા જુદા અર્થ માને છે. નૃપ (રક્ષણ
કરે તે), રાજા (રાજચિહ્ન ધારણ કરે તે), ભૂપ (પૃથ્વીનું પાલન કરે તે) ૭. એવંભૂત વર્તમાનમાં જે ગાતો હોય તેને જ ગાયક કહે. વ્યુત્પત્તિ સિદ્ધ
ભેદથી જ અર્થ કરવો તે નય છે. Kakkkkkkkkkkkkkkkk ૧૮૩-kkkkkkkkkkkkkkkkkk
