________________
હોતું નથી. (એ તો મહાપુરુષોના સત્ત્વથી પ્રજ્વળે છે.) એનો જશ મારે લેવાની ઉતાવળ કરવા જેવી નથી.
એ કાળમાં આંતરિક સંઘર્ષો તો હતા જ પણ બહારના આક્રમણો પણ એટલાં પ્રચંડ હતાં કે એ સ્થિતિમાં શાસનની જાહોજલાલીને અકબંધ રાખવાનું કામ ટચલી આંગળીએ ગોવધર્ન ઉપાડવા કરતાંય કઠિન હતું.
પ્રસંગો જ માત્ર જગદ્ગુરુના જીવનનું સત્ય કે સવસ્વ નથી. પણ એ પ્રસંગોમાં જળહળતો ગુણવૈભવ એમના જીવનનું સત્ય છે. ડગલે ને પગલે સમન્વય - સમાધિ –સ્વસ્વતા - ઉદારતા - નિષ્પક્ષપાત - નિર્દોષતા - નિર્લેપતા – નિરભિમાનિતા - નિરીહતા અનુભવવા મળે. એમના જીવનને માત્ર પુછ્યના ત્રાજવે તોળવા જેવું નથી. એના માટે એક જ તત્ત્વ જ છે ને તે છે સત્ત્વ.
-
જબદસ્ત વર્ચસ્વ અકબર જેવા બાદશાહ ઉપર હોવા છતાં એમણે સમન્વય ને સૌહાર્દને ખોરવવા નથી દીધા. પુણ્યને આગળ કરીને સ્વાર્થ સાધી શકાયો હોત – સામ્રાજ્યલિપ્સા પોષી શકાઈ હોત, પણ ના, એવી મ્રુતા ને તુચ્છવૃત્તિથી એ પર હતા. પુણ્યના આવા છીછરા - મલિન ને ઉપભોગથી એ જોજનો દૂર હતા. એમણે પુષ્પનો શરુ તરીકે ઉપયોગ નહતો કર્યો, સાધન લેખે વિનિયોગ કર્યો હતો અને આજ એમનું સત્ત્વ હતું.
‘અકબર પ્રતિબોધક’ એ બહુ જ સાર્થક વિશેષણ હતું જગદ્ગુરુનું. આ વિશેષણ એમના પ્રચંડ ચારિત્ર્યબળ - તપોબળ અને જ્ઞાનપ્રતિભાને જાગર કરે છે. વ્યક્તિ પ્રત્યેનું આકર્ષણ એ પ્રભાવકતા છે પણ વ્યક્તિમાં તત્વનો સર્વનો ઉઘાડ થવો તે પ્રતિબોધ છે. શરૂઆતમાં જગદ્ગુરુના
જીવનથી પ્રભાવિત થયેલા અક્બરમાં એમના સમાગમથી તત્ત્વનો સત્યનો ઉઘાડ થતો રહ્યો. ને એની પ્રતીતિ હતી - એના હૈયામાં વહેતું થયેલું દયાનું ઝરણું, હિંસા એ પાપ છે ને મેં કેવાં કેવાં ઘોર પાર્યો કર્યાં છે !! એવો પશ્ચાત્તાપ પૂર્વકનો એકરાર જયારે એણે જગદ્ગુરુ આગળ કર્યો ત્યારે થયું
