Page Text
________________
૨૮
જૈન તત્વ જ્ઞાન સરળ ભાષામાં
રામે તે વાત કબૂલી લીધી. લક્ષ્મણના મડદાનો અગ્નિસંસ્કાર કર્યો.
હરિલાલ ઘરમાં છે ?”
એવા સવાલના જવાબમાં જો એમ કહેવાય કે “ના...હરલિાલ ઘરમાં નથી.” તો તરત જ એ વાત સાબિત થઈ જાય કે હરિલાલ બહાર ક્યાંક છે તો ખરો જ.”
આત્મા પથ્થરમાં છે ?” એવા સવાલના જવાબમાં એમ કહેવાય કે, “આત્મા પત્થરમાં નથી.” એટલે તરત “આત્મા બીજે ક્યાંક તો છે જ.” એ વાત સાબિત થઈ જ જાય.
આમ માનસ પ્રત્યક્ષથી અને અનુમાનથી આત્માનું અસ્તિત્વ આપણે જોયું. આગમ-પ્રમાણે તો સુતરાં હાજરાહજૂર છે. શાસ્ત્રોએ તો ઠેર ઠેર આત્માના સ્વતન્ત્ર અસ્તિત્વનો સ્વીકાર કર્યો છે.
હવે સવાલ થાય કે શરીરમાં કયા ઠેકાણે આત્મા છે ? કોઈ કહે છે કે, “તે હૃદયમાં છે”. કોઈ કહે છે, “તે મગજમાં છે.” કોઈ કહે છે કે, તે, નાભિમાં છે.”
વસ્તુતઃ આત્મા દેહમાં લગભગ સર્વત્ર વ્યાપ્ત છે. જ્યાં ટાંચણી મારવાથી દુઃખની લાગણી થાય ત્યાં સર્વત્ર આત્મા છે. પાકેલા નખના ઉપરના ભાગમાં, વાળના ઉપરના ભાગમાં, મ વગેરેના બખોલમાં આત્મા નથી કેમકે ત્યાં નીલ-કટર, કાતર, ટાંચણી લાગતાં કશું દુઃખ થતું નથી. હા. કાચા નખમાં, વાળના મૂળમાં, તાળવામાં આત્મા છે કેમકે ત્યાં દુઃખની લાગણી થાય છે.
આ આત્મા આખા શરીરમાં વ્યાપેલો “એક' જ છે. આથી જ પગમાં કાંટો વાગે કે તરત મગજમાં સમાચાર પહોંચે છે; હાથ તરત પગ તરફ ધર્સ છે. કાંટો કાઢવાનો યત્ન કરવા લાગે છે.
મોંમાં તીખું મરચું મુકાય અને આંખોમાંથી પાણી ટપકવા માંડે, જીભ સીસકારા કરે. એ ત્યારે જ બને કે તે બધી જગાએ એક જ આત્મા વ્યાપેલો હોય.
દરેક આત્મા સ્વતન્દ્ર છે. દરેક આત્માને પોતાનું વ્યક્તિગત શરીર (સાધારણ સિવાય - તેમાં તો અનંતા આત્માઓ વચ્ચે એક જ શરીર હોય છે.) હોય છે. એ શરીરમાં સર્વત્ર તે વ્યાપક છે. ના. સામાન્યતઃ શરીરની બહારના આકાશમાં તે ક્યાંય નથી. (સમુદ્ધાત, ઉત્તરવૈક્રિય, આહારક શરીર બાબતમાં તો બહાર પણ તે વ્યાપે છે.) આથી જ શરીરની બહારના ખુલ્લા આકાશમાં કોઈ છરી ફેરવે તો આત્મા ચીસ પાડતો નથી. કેમકે તે છરી
| SR No. | 009166 |
| Book Title | Jain Tattvagyan Saral Bhasha ma |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandrashekharvijay |
| Publisher | Kamal Prakashan |
| Publication Year | 2004 |
| Total Pages | 250 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |