________________
ચોથો ચિત્રપટ : ચૌદ રાજલોક
૧૯૯ ૯મા રાજલોકમાં આજુબાજુમાં ૧લો, રજો દેવલોક છે. ૧૦મા રાજલોકમાં આજુબાજુમાં ૩જો, ૪થો દેવલોક છે. પછીના ૧૧મા અને ૧૨મા રાજલોકમાં ક્રમશઃ ઉપર ઉપર બે બે દેવલોક છેઃ પમો અને ૬ો તથા ૭મો અને ૮મો.
પછી ૧૩મા રાજલોકમાં બાજુબાજુમાં બે-બે એમ ચાર દેવલોક છેઃ ૯મો, ૧૦મો, અને ૧૧મો, ૧૨મો. તેનું ચિત્ર આ પ્રમાણે થાય. ૧૩મો રાજલોક
૧૧-૧૨
૯-૧૦
૧૨મો રાજલોક
૧૧મો રાજલોક
૧૦મો રાજલોક
૩-૪ ૯મો રાજલોક
૧-૨ ચૌદમા રાજલોકમાં એકેકથી ઉપર એમ નવ રૈવેયક નામના ૯ દેવલોક છે. કેડે હાથ દઈને ઊભેલા પુરુષાકાર લોકાકાશમાં-પુરુષની ડોક (ગ્રીવા)ના ભાગે આ ૯ દેવલોક હોવાથી તેમને રૈવેયક કહેવાય છે.
આ પછી નીચે પ્રમાણેની ગોઠવણે પાંચ અનુત્તર વિમાનો છે. જેમના નામ છે; [વચલા વિમાનનું નામ સર્વાર્થસિદ્ધ છે. જય, વિજય, જયંત અને અપરાજિત]-એ ચાર વિમાનના દેવોને સંખ્યાતા ભવ બાકી હોય છે. અને સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનના દેવો એકાવનારી હોય છે.
આ સિવાય નવ પ્રકારના લોકાન્તિક (સંસારના છેડે રહેલા-એકાવતારી) દેવો હોય છે. જે પાંચમા દેવલોકના ખતરોમાં રહે છે. બીજા કિસ્બીષિક (ઢોલ વગાડવા વગેરે હલકા કામો કરનારા) દેવો છે, જેઓ પહેલા, બીજા દેવલોકની નીચે, ત્રીજા, ચોથા દેવલોકની નીચે તથા છઠ્ઠા દેવલોકની નીચે આવેલા છે.
લોકાન્તિક દેવોનો કલ્પ (આચાર) હોય છે કે જ્યારે તીર્થંકરદેવોના તારક આત્માઓને દીક્ષાનું એક વર્ષ બાકી હોય ત્યારે તેમને તે અંગેની વિનંતી કરવી.
- પૂર્વે જણાવ્યું તેમ ઊભી-ચૌદ રાજલોકવ્યાપી-ત્રસનાડીમાં જ ત્રસ જીવે હોવાથી તે સિવાયના આજુબાજુના લોકાકાશમાં માત્ર સ્થાવર જીવો (અને જડ પદાર્થો) રહે છે. અલોકાકાશમાં તો આ બે ય હોતા નથી.
તિર્યલોક ઊંચાઈમાં ૯૦૦ + ૯૦૦ એમ કુલ ૧૮૦૦ યોજનનો છે. જે સાતમાં રાજલોકમાં ૧લી નારક છે તેમાંના ઉપરના ૯00 યોજન તિલોકમાં
