________________
ન આવી ? તે પાંડવોનું શું બગાડ્યું છે તે વાત તો અહીં બેઠેલા બધા સભાસદો જાણે છે અને છતાં તેમની સમક્ષ જ તું આવું પૂછી રહ્યો છે ? ધિક્કાર છે તારી ધૃષ્ટતાને !
શું તેં શકુનિના કપટ દ્વારા યુધિષ્ઠિરને જુગારમાં હરાવીને બરબાદ કર્યો નથી ?
શું તે ભરસભામાં તારી ભાભીની બેઇજ્જતી કરી નહોતી ? એ વખતે સભામાં બેઠેલા વડીલો વગેરેને મન શું એ તમાશો હતો કે તે બધા મૂંગા જ બેસી રહ્યા હતા ? એમણે તારો લગીરે વિરોધ ન કર્યો?
તેં, કર્ણે અને શકુનિએ જે ગંદા બકવાસ કર્યા હતા તે શું દ્રૌપદી આજે ભૂલી ગઈ છે એમ તું માને છે ?
ઓ મૂર્ખ ! મને કહે કે વારણવાવમાં આગ કોણે લગાડી હતી ? ભીમને ઝેર કોણે આપ્યું હતું ? એને સાપ દ્વારા મારવાનું છાટકું કોણે ગોઠવ્યું હતું ?
અને તો ય...બેશરમ દુર્યોધન ! તું મને એમ પૂછવાની હિંમત કરે છે કે ‘મેં યુધિષ્ઠિરનું શું બગાડ્યું છે ?’ અરે ! શું તારી વિવેકબુદ્ધિ પણ ભ્રષ્ટ થઈ ગઈ છે કે ? ખરેખર, તું મહાપાપી છે, અત્યન્ત તિરસ્કારને પાત્ર છે.
વળી દુર્યોધન ! મને જ એમ લાગ્યું કે આ યુદ્ધનું નિવારણ કરવું જોઈએ. પાંડવોમાં હજી યુધિષ્ઠિર ‘ના-યુદ્ધ’ને ઈચ્છશે પણ બાકીના ભાઈઓ તો તારી સાથે લડી લઈને વૈરની વસૂલાત કરવા સિવાય બીજી કોઈ વાત પણ કરવા માંગતા નથી, પણ મને વિશ્વાસ છે કે તેઓ મારી વાતની અવગણના કદી નહિ કરે.
દુર્યોધન ! મારે તને એટલું જ કહેવું છે કે પાંડવો ક્ષત્રિય છે. તેમના પોતાના જીવન માટે રાજ તો જોઈએ જ. જો તું કુશસ્થળ વગેરે પાંચ નાના નાના ગામો પણ તેમને આપી દે તો હું તેમને તેટલાથી જ સંતોષ માનીને બેસી જવાનું સમજાવીશ. તેમને આ વાત નહિ ગમે છતાં મારી ખાતર પણ તેઓ આ પ્રસ્તાવ માન્ય કરી લેશે. જો આમ થશે તો લાખો માનવોનો સંહાર કરતાં યુદ્ધને નિવારી શકાશે અને તમારો ભાઈઓ-ભાઈઓ વચ્ચેનો વૈરભાવ પણ દૂર થઈ જશે, જે યુદ્ધ કરતાં પણ ખૂબ ખતરનાક છે.
દુર્યોધન ! હવે છેલ્લે છેલ્લે મેં તને ખુલ્લંખુલ્લા મારી વાત કરી દીધી છે. મારી માંગણી છે માત્ર પાંચ ગામોની.’’
*એક તસુ ય જમીન નહિ મળે' દુર્યોધનના પ્રત્યુત્તરથી છંછેડાયેલા શ્રીકૃષ્ણ
ખડખડાટ હસી પડતો દુર્યોધન બોલ્યો, “શ્રીકૃષ્ણ ! ફરી કહું છું કે એક તસુ જેટલી પણ જમીન નહિ મળે. જે કાંઈ જોઈતું હોય તે યુદ્ધથી જ મેળવી લેવું પડશે.”
દુર્યોધનના હાસ્યમાં પાંડવો કેટલા બધા નિર્બળ બની ગયા છે એ વિચારના પડઘમ પડતા જોઈને ભીતરમાં ખૂબ ઉશ્કેરાયેલા શ્રીકૃષ્ણ બોલ્યા, “સારું ત્યારે દુર્યોધન ! મને લાગે છે કે તું મને સમજી શકવામાં નિષ્ફળ ગયો છે. ભલે ત્યારે... હવે આપણે યુદ્ધભૂમિ ઉપર જ મળીશું.”
એ વખતે દુઃશાસન બોલ્યો, “ભાઈ દુર્યોધન ! મને અપાવી દેવા અને આપણને બંદીખાને પૂરી દેવા માટે કોઈ ષડયંત્ર રચ્યું છે.”
આ
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
ક્રોધે ભરાયેલા દુર્યોધનની વિદાય તો ચોક્કસ લાગે છે કે પાંડવોને રાજ
શ્રીકૃષ્ણે પિતા ધૃતરાષ્ટ્રની સંમતિ લઈને
૯૨
જૈન મહાભારત ભાગ-૨