________________
પરિવારના વડીલ તરીકેનું માન તમને જ મળશે. તે બન્ને તમારી જીવનભર સેવા કરશે. તે બધા ય જુદા જુદા વિભાગના મહારાજાઓ બનશે પણ તેઓ તમામ તમારી આજ્ઞા નીચે રહેશે. તમારા માટે આના કરતાં વધુ મોટું સદ્ભાગ્ય ક્યું હોઈ શકે ?”
દિવ્યતેજભરી ચમકારા વેરતી શ્રીકૃષ્ણની વાણી શ્રીકૃષ્ણની આ વાતમાં કોઈએ ‘જી’ પણ કહ્યું નહિ ત્યારે તેઓ જરાક વાર ચૂપ રહીને કહેવા લાગ્યા કે, “આ રાજસભામાં ધર્મ જેવી વસ્તુ જ ક્યાં છે ? જો અહીં ધર્મ હોય તો અહીંના સભાસદો મૌન કેમ બેઠા છે ? અન્યાયની સામે એક શબ્દ પણ તેઓ કેમ બોલતા નથી ? હું એવી રાજસભાને ધર્મસભા ન કહેતાં પાપસભા જ કહું છું. ધૃતરાષ્ટ્ર ! મારા આ કથન ઉપર તમે ખૂબ ગંભીરતાપૂર્વક વિચાર કરો અને પાંડવોને રાજ પરત કરવાનો સત્વર નિર્ણય લો એવી મારી ઈચ્છા છે.
યુધિષ્ઠિર તો સાક્ષાત્ ધર્મમૂર્તિ છે. તેને તમે રાજ સોંપશો એટલે તે સઘળો અન્યાય અને આતંકો ભરેલો ભૂતકાળ એક ક્ષણમાં ભૂલી જશે. તે તમારી સેવા કરશે. ધૃતરાષ્ટ્ર ! હું મારા કોઈ પણ સ્વાર્થ વિના આ વાત તમને કહી રહ્યો છું એ વાત ધ્યાનમાં લઈને મારી વાતનું ઓછું મૂલ્ય આંકશો નહિ. હું તમારો હિતૈષી છું અને તમારા પુત્રોને મારે બચાવવા છે. જો તમારા પુત્રોનો યુદ્ધમાં સંહાર થશે તો તમારી વૃદ્ધાવસ્થા ખૂબ બેચેનીભરી બની જશે અને મોત રિબામણું થશે. માટે મને તો આ સિવાય બીજો કોઈ વિકલ્પ દેખાતો નથી.”
શ્રીકૃષ્ણની વાત સાંભળતાં સહુ સભાસદો પોતાના સ્થાનમાં એકદમ જાણે જડાઈ જ ગયા હતા. શ્રીકૃષ્ણના મુખ ઉપરના દિવ્ય તેજમાં ચમકાર દેતી કરડાકી તેમની નજરે પડતી હતી અને તેથી તમામ સભાસદોના અંગમાંથી અવ્યક્ત ગભરાટની લાગણી સતત વહ્યા કરતી હતી.
શ્રીકૃષ્ણનું વક્તવ્ય પૂરું થયા બાદ કેટલીય વાર સુધી સભામાં સન્નાટો છવાઈ ગયો. કોઈમાં કશું જ બોલવાની હિંમત જ ન હતી.
અન્ને ધૃતરાષ્ટ્રે એ શાંતિનો ભંગ કરીને બોલવાનું શરૂ કર્યું.
ધૃતરાષ્ટ્રનો અસહાય જવાબ અને દુર્યોધનને સમજાવવા વિનંતી
તેણે કહ્યું, “કૃષ્ણ ! મેં તમને ખૂબ ધ્યાન દઈને સાંભળ્યા છે. તમે મારી ઉપર બધી જવાબદારી નાંખો છો પરંતુ તમે એક વાત બરોબર સમજી લો કે હું નિતાન્ત અસહાય છું. મારા પુત્રો મારું કશું જ સાંભળતાં નથી. મારા પ્રત્યે તેમને લેશ પણ માન નથી. તેઓ મારું માનવા પણ તૈયાર નથી. હવે તો તમે જ તેમને આ વાત સમજાવીને તેમનો યુદ્ધજ્વર દૂર કરો તો હું તમારો ખૂબ મોટો ઉપકાર માનીશ. માત્ર મેં જ નહિ; ગાંધારીએ, વિદુરે અને ભીષ્મ પિતામહે પણ તે નાલાયક દુર્યોધનને સમજાવવામાં કશી કમીના રાખી નથી. ફરીને તમને વિનંતી કરું છું કે તમે જ તેને સમજાવીને માર્ગે લાવી મૂકો તો બહુ સારું.”
ધૃતરાષ્ટ્રના શબ્દોમાં અંતરની વ્યથા હતી. બિચારાની ચિત્તુસ્થિતિ ઘડિયાળના લોલક જેવી હતી; ક્યારેક દુર્યોધન તરફ તો ક્યારેક સત્ય તરફ ! એનામાં પોતાનામાં સ્થિર નિર્ણય લેવાની કોઈ શક્તિ જ ન હોય ત્યાં એ બિચારો બૂઢો બાપ કરે ય શું ?
શ્રીકૃષ્ણની દુર્યોધનને સમજાવટ
હવે શ્રીકૃષ્ણે દુર્યોધન તરફ મોં ફેરવીને તેને કહ્યું, “દુર્યોધન ! તું સમજે તો સારું. તને એમ લાગતું હશે કે તારા પક્ષે કર્ણ, શકુનિ, ભીષ્મ અને દ્રોણાચાર્ય જેવા વીર યોદ્ધાઓનું બળ છે એટલે યુદ્ધમાં તું જ વિજયશ્રી વરવાનો છે. પણ આ વાતમાં તું ભીંત ભૂલે છે. ભીમ કે અર્જુનની બરોબરી
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
Go