________________
શ્રીકૃષ્ણ અને પાંડવોની યુદ્ધ માટે તૈયારી પુરોહિતે શ્રીકૃષ્ણ અને પાંડવોને સઘળો વૃત્તાંત કહ્યો. વાતને સમેટી લેતાં તેણે કહ્યું કે, “હસ્તિનાપુરમાં તો સૈનિકોના શરીરમાં યુદ્ધજવર ક્યારનો પેદા કરાવાઈ ચૂક્યો છે. રથી અને મહારથી જેવાઓ તો પાંડવોમાં કોને કોણ હરાવશે? તેની હુંસાતુંસીભરી સ્પર્ધામાં પડી ગયા છે.”
શ્રીકૃષ્ણે કહ્યું, “પુરોહિતની સાથે સંદેશ મોકલવાનું જે પરિણામ મેં ધાર્યું હતું તે જ આવ્યું છે. છતાં મેં આ વિધિ એટલા માટે કરી છે કે આવતી કાલે કોઈને પણ આપણી ઉપર એવો આક્ષેપ કરવાનો ન રહે કે આપણે એકાએક સીધી યુદ્ધની જ ભેરીઓ વગાડી દીધી હતી ! ના, યુદ્ધ ન થાય તે જ આપણી ઈચ્છા છે અને તે માટે આ રીતે લોકો સમક્ષ મૂકવી હતી.”
તે વખતે ભીમ બોલ્યો, “બહુ સારું થયું કે દુર્યોધને સમાધાનકારી વલણ ન બતાવ્યું. હવે યુદ્ધ થઈને જ રહેશે. મારે તો યુદ્ધ જ ખપે જેથી હું પાપિઇ દુર્યોધનની સાથળ ઉપર ગદા મારીને તેના ચૂરેચૂરા કરી શકું અને પેલા નીચ દુઃશાસનનો દ્રૌપદીના કેશ પકડેલો હાથ તોડી નાંખીને તેના લોહીથી ધરતીને રક્તવર્ણ કરી શકું.”
બાકીના ત્રણ બંધુઓએ પણ હુંકાર કરીને તેવો જ પ્રતિભાવ દર્શાવ્યો.
યુધિષ્ઠિરે કહ્યું, “નથી ઈચ્છા બંધુવધ કરવાની. પણ નિયતિને જ એ ગમતું હોય ત્યાં હું પણ શું કરી શકું? હવે તો યુદ્ધ એ જ કલ્યાણ.”
ચારેબાજુ મિત્રરાજ્યોમાં યુદ્ધની નોબતના ડંકાઓના પડઘમ ફેલાઈ ગયા. સહુ પોતપોતાના સૈન્યને સજ્જ કરવા લાગ્યા.
બીજા દિવસે ધૃતરાષ્ટ્ર તરફથી પોતાના દૂત તરીકે મોકલવામાં આવેલો સંજય શ્રીકૃષ્ણ અને યુધિષ્ઠિર વગેરેની સમક્ષ આવીને ઊભો. તેણે નીચે પ્રમાણે ધૃતરાષ્ટ્રનો સંદેશ જણાવ્યો :
દૂત સંજય દ્વારા ધૃતરાષ્ટ્રનો લુચ્ચાઈભર્યો સંદેશ “હે યુધિષ્ઠિર ! યુદ્ધ નહિ છેડવા માટે મેં દુર્યોધનને ખૂબ સમજાવ્યો પરંતુ તે કેમેય મારી વાત માનતો નથી. ઉપરથી મારો તે નાલાયક દીકરો મારી સામે ક્રોધ કરવા લાગી જાય છે. એ પાપીનો સર્વનાશ થવાનો લાગે છે, નહિ તો તેને યુદ્ધ કરવાની દુર્બુદ્ધિ ન સૂઝે. - હવે જ્યારે તે સમજવા માંગતો જ નથી ત્યારે મારે તમને કહેવું છે કે તમે યુદ્ધ માટે સજ્જ ન થાઓ તો સારું. ભાઈઓ-ભાઈઓ લડી મરે એ શું આપણા કૌરવકુળ માટે કલંક નથી? શું તારા જેવા ધર્માત્માને મારે આ વાત સમજાવવી પડશે કે પરસ્પર લડીને વિજય પામીને રાજ કરવા કરતાં લડ્યા વિનાનો આજીવન વનવાસ પણ સારો ગણાય ? હવે તમે તો આમેય વનવાસથી ટેવાઈ જ ગયા છો તો શેષ જિંદગી પણ શું એ રીતે જ પૂરી કરી ન શકાય? આથી યુદ્ધનો મહાસંહાર અટકી જશે અને કૌરવકુળને કલંક પણ નહિ લાગે.
વળી તમે કદાચ યુદ્ધમાં વિજય પામીને રાજયસુખ પામશો તો ય શું તે રાજયસુખ ક્ષણિક નથી ? શું તમે તેના શાશ્વત ભોક્તા બની જવાના છો? જો ના, તો પછી ક્ષણિક એવા રાજસુખ માટે યુદ્ધનો મહાસંહાર શા માટે કરવો જોઈએ ?
તમે કદાચ વનવાસના દુઃખોથી ત્રાસી ગયા હો એટલે આજીવન વનવાસ પસંદ ન કરતા હો તો તમે શ્રીકૃષ્ણને આ વાત કરો. તેમની પાસે વિશાળ રાજ્યસમૃદ્ધિ છે. એ તમને એટલા બધા ચાહે છે કે રાજનો થોડો ભાગ તમને જરૂર આપશે.
માટે હે યુધિષ્ઠિર ! તું મારો દીકરો છે. તારા જેવા ધર્માત્માએ તો આ વાત સમજવી જ જોઈએ. ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૮૫
જૈન મહાભારત ભાગ-૨