________________
પણ આચાર-જીવનમાં ખિસ્સા ખાલી હશે. એમના સાવ ઉશ્રૃંખલ વ્યવહારોને સગો બાપ પણ ટોકવા માટે અસમર્થ હશે.
બાપનો માર્ગ વિચિત્ર હોય ત્યાં એ બિચારો દીકરા-દીકરીને શું ટોકવાનો ?
આપઘાતના વિચારો, આંસુ, ડૂસકાં, રુદન, નિસાસા...બધું ય કદાચ આ ધર્મહીન સુખી કુટુંબોમાં જ વધુ પ્રમાણમાં જોવા મળશે.
જ્યાં ધર્મ ત્યાં જ સુખ, શાંતિ અને સલામતી હવે આની સામે તમે કોઈ ધર્મી (ધર્મશ્રદ્ધાવાન, ધર્મની સાચી સાંગોપાંગ સમજણવાળા)નું મધ્યમવર્ગીય કુટુંબ જુઓ. ત્યાં કેટલાક ભૌતિક પ્રશ્નોના ઉકેલો નહિ જડતા હોય છતાં ધર્મે તેમને જીવન જીવવાની જે કળા-કે સુખમાં છકવું નહિ, દુ:ખમાં ડગવું નહિ તે-શીખવી છે તેથી તેઓ ખૂબ જ મસ્ત પ્રસન્નતાથી કૌટુમ્બિક જીવન જીવતા જોવા મળશે. ત્યાં પિતા પ્રત્યેની પુત્રની લાગણી, માતા પ્રત્યેની પુત્રીની લાગણી, માતા પ્રત્યેની સંતાનોની ભક્તિ, સાસુ-વહુના સુમેળભર્યા સંબંધો, એકબીજા માટે મરી પડવાની વૃત્તિ, એકબીજાના લાગણીના આવેશને સહી લેવાની તૈયારી, ભૂલને જલદી ભૂલી જવાની કે ક્ષમાપના દેવાની ઉદારતા વગેરે અઢળક ગુણોનો એવો અદ્ભુત વિકાસ જોવા મળશે કે તમને એમ થશે કે સ્વર્ગના સુખ પણ આ કૌટુમ્બિક સુખથી હેઠ જ હોવા જોઈએ.
ધર્મહીન શ્રીમંત કુટુંબોની ભીતરમાં ઘેરાયેલી કટોકટીને જોતાં તો મને અસંદિગ્ધપણે કહેવા દો કે હવે તો જ્યાં ધર્મ છે ત્યાં જ સુખ, શાન્તિ કે સલામતી છે. અધર્મી કુટુંબમાં જતી કન્યાઓના પરિણીત જીવનોમાં ક્યારે પણ ચિનગારી ચંપાઈ જાય અને તેમના જીવનનું સુખ ભડથું થઈ જાય તો મને જરાય નવાઈ ન થાય.
હું તો તે ધર્મી કુટુંબોને જણાવીશ કે તમારા જીવનમાં તમને જે કાંઈ કૌટુમ્બિક પ્રેમ, ચિત્તની પ્રસન્નતા, જીવનનો આનંદ મળી શક્યો છે એનું કારણ તમારો માત્ર પુરુષાર્થ નથી અને માત્ર પુણ્યોદય પણ નથી કિન્તુ તમારો ધર્મભાવ છે. એણે જ તમારા જીવનને એક પ્રકારની સુંદર વ્યવસ્થા આપી છે.
જૈન શાસ્ત્રકારોએ મહેશ્વરદત્ત નામના માણસના ધર્મહીન કુટુંબની એક કથા જણાવી છે, જેમાં કુટુંબના વડીલો દુર્ગતિમાં જાય છે. સાસુ-સસરાના મૃત્યુ બાદ પુત્રવધૂ ઉચ્છંખલ થઈને પરપુરુષ સાથે પ્રેમ બાંધે છે. તે પુરુષથી થયેલા પુત્રને તેનો પતિ પોતાનો પુત્ર માને છે. દુર્ગતિમાં કૂતરી તરીકે માતાનો અને પાડા તરીકે પિતાનો જન્મ થયો છે. પિતાના કોઈ સ્વર્ગવાસ-દિને પુત્ર મહેશ્વર તે જ પાડાની કતલ કરીને તેનું માંસ સ્વયં ખાય છે. તેના હાડકાં પેલી કૂતરી ચાટે છે વગેરે.
જ્યાં ધર્મ નથી ત્યાં સુખ નથી, શાંતિ પણ નથી એ વાતને આ દષ્ટાંતથી અન્તમાં ખૂબ સારી રીતે સમજાવવામાં આવી છે. અન્તે કોઈ સત્પુરુષનો યોગ પામીને મહેશ્વરદત્તનું જીવન સુખદ પરિવર્તન પામે છે.
વર્તમાનકાળમાં જે રીતે ઉશ્રૃંખલતાઓ તેની ભયજનક સપાટીને વટાવી ચૂકી છે એ જોતાં પ્રત્યેક કુમારિકા કન્યાનું જીવન લગ્ન થતાંવેંત છૂટાછેડા આદિની લટકતી તલવાર નીચે શરૂ થાય છે, પ્રત્યેક યુવાનનું જીવન યૌવન પામતાંની સાથે ઉશ્રૃંખલતાના ખડકો સાથે અથડાઈને તૂટવા લાગે છે. ‘જલદી મરી જવાય તો જાન છૂટે' આવો વિચાર કોણ નહિ કરતું હોય તે મારે મન વિકટ સવાલ
છે.
ધર્મના દૃષ્ટિકોણથી નહિ, પરંતુ વર્તમાનકાળના વિષમ બનેલા જીવનના દૃષ્ટિકોણથી નમ્રપણે
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
૨૬