________________
દેવલોક જઈશ. દુર્યોધન ! આ શબ્દોની યાદ મારા મિત્રતુલ્ય ખેચરોએ મને હમણાં કરાવી છે.”
પિતામહની ચોફેર પાંડવો અને કૌરવો આટલું બોલતાં જ પિતામહ રથમાં જ ઢળી પડ્યા, બેભાન થઈ ગયા. એ જ વખતે સૂર્ય અસ્ત થયો. હસ્તિનાપુરમાં ધૃતરાષ્ટ્રને સંજય દ્વારા સમાચાર મળ્યા. તેમને ખૂબ આઘાત લાગ્યો. તે રણભૂમિ ઉપર આવ્યા. પાંડવો અને કૌરવો સહુ ભારે આઘાત અનુભવવા લાગ્યા. બેભાન પિતામહની પાસે સહુ દોડી આવ્યા. - પિતામહને ઉપાડીને નજીકના ઉદ્યાનમાં વિદ્યમાન શ્રી ભદ્રગુપ્તાચાર્યની પાસે ખેચરો લઈ ગયા. કેટલાક ઉપચારો કરતાં ભીષ્મ ભાનમાં આવ્યા. પોતાની ચોફેર વીંટળાયેલા કૌરવો અને પાંડવો તરફ તેમણે અમી વરસાવતી નજર ફેરવી. સહુએ તેમને પ્રણામ કર્યા.
જૈનમાત્ર દીક્ષાને ઝંખે ભીષ્મ પિતામહની સર્વસંગત્યાગની જે ભાવના, તે તમામ સાચા જૈનની ભાવના. સાચો જૈન સદ્દગૃહસ્થ તે જ કહેવાય જે સર્વસંગત્યાગને અહર્નિશ ઝંખતો હોય. જેવું કોઈ નિમિત્ત મળી જાય કે સંસારના વાઘા ઉતારી નાંખવા માટે એ સજ્જ બની જાય. જૈનધર્મને હૃદયથી પામેલા રાજાઓ, મહારાજાઓ, શ્રીમંતો, મસ્ત્રીઓ, પંડિતો; અરે ! ચોરી, લૂંટફાટ, ધાડ કે ખૂનામરકીના ધંધે ચડી ગયેલાઓ પણ જૈનધર્મને જ્યારે સ્પર્શે ત્યારે તેઓ સર્વસંગના ત્યાગને ઝંખે અને વરે જ.
પેલા વજબાહુકુમાર ! હજી તો મનોરમા સાથે છેડા બાંધ્યા છે, હાથે મીંઢળ છે, ત્યાં મહામુનિના દર્શન માત્રથી દીક્ષાની ભાવના ! તાબડતોબ અમલ ! મનોરમા ય દીક્ષાના માર્ગે ! સાથેનો તેનો ભાઈ ઉદયસુંદર પણ દીક્ષાના માર્ગે ! મા-બાપોને આ જાણ થતાં તેઓ પણ દીક્ષાના માર્ગે !
શાલિભદ્ર, જંબૂકુમાર, ગુણસાગર, પૃથ્વીચન્દ્ર, ઈલાચી અને દઢપ્રહારી, પૃથ્વીચન્દ્રકુમારનો પૂર્વભવીય પલ્લીપતિ, રામ, સીતા, લવ, કુશ, રાવણપુત્રો ઈન્દ્રજિત અને મેઘરથ, રે ! પાંડવો, વિદુર, દ્રૌપદી, કુન્તી... કેટલા નામ આપું? પુસ્તકના સો પેજ ભરાય તો ય નામોની નોંધ ચાલુ જ રહે.
‘સર્વસંગત્યાગ' એ જ માનવજીવનનો એકમેવ ઉદ્દેશ! આત્મ-કલ્યાણનો એ એકમેવ માર્ગ ! તારક તીર્થંકરદેવોનો એ એકમેવ ઉપદેશ !
પિતામહ તો ઉત્તમ કોટિના ધર્માત્મા હતા. તેઓ ભાગવતી પ્રવ્રયા પ્રાપ્ત કરવા માટે સતત ઝંખે અને અત્તે તે પામીને જ રહે તેમાં જૈનધર્મના અનુયાયીઓને જરાય નવાઈ જેવું ન લાગે.
અર્જુનના બાણોના ઓશીકા ઉપર સૂતા ભીખ પિતામહે આંખો ખોલ્યા બાદ દડદડ આંસુ પાડતાં સહુને શાન્ત કર્યા. પછી તેમણે કૌરવોને કહ્યું, “હે વત્સો ! આધાર વિનાની મારી ડોક બહુ દુઃખે છે.”
આ શબ્દો સાંભળતાં જ કૌરવો આસપાસમાં દોડી ગયા. જ્યાંત્યાં પડેલાં પંખીઓના પીછાં ભેગા કરીને તેનું ઓશીકું બનાવીને તરત લાવ્યા.
પિતામહે સ્મિત કરીને તેનો અસ્વીકાર કરીને અર્જુન તરફ નજર કરી. દષ્ટિની ભાષાના નિષ્ણાત અર્જુને તરત જ ધનુષ્ય ચડાવીને ધરતીમાં બાણો ખોસી દીધા. બાણોનું ઓશીકું બનાવી દીધું. બન્ને પક્ષના વીરોએ અર્જુનના આ કાર્યના ખૂબ વખાણ કર્યા. પિતામહે માથું તે બાણોના ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
૧૩૫