________________
બેશક, કુરુક્ષેત્રના મેદાનમાં મૈત્રીનો દાવ માત્ર પાંડવ-પક્ષે હતો, યુધિષ્ઠિર ભીષ્માદિ પાસે જતા હતા પરન્તુ કૌરવ-પક્ષે તો હળાહળ ઝેર જ હતું. આથી જ આ એકપક્ષી મૈત્રી સમાધાન શોધી શકી નહિ. હા, પોતાના દુષ્ટ કાર્યો માટે દુર્યોધન પણ યુધિષ્ઠિર પાસે ચાલુ યુદ્ધ એક વાર ગયો હોવાનું સાંભળવા મળે છે પણ એમાં મૈત્રીભાવ ન હતો, સ્વાર્થભાવ હતો. એ પ્રસંગ આ પ્રમાણે મેં જાણ્યો
છે.
દુર્યોધનના અન્નથી ભીષ્મની બુદ્ધિ ભ્રષ્ટ જયારે યુદ્ધના પહેલા દસ દિવસના સમયમાં સેનાપતિ ભીખ યુદ્ધ બરોબર લડતા નથી એવું દુર્યોધનને લાગ્યું ત્યારે તેણે યુધિષ્ઠિરની પાસે જઈને ‘ભીષ્મ આવું કેમ કરે છે?' એમ પૂછ્યું હતું. તે વખતે યુધિષ્ઠિરે જવાબ આપ્યો હતો કે, “ભીખ ન્યાયમાં માને છે. ન્યાય અમારા પક્ષે હોવાથી તે તમારી તરફેણમાં બરોબર લડતા નથી.”
દુર્યોધને પૂછ્યું, “તે અમારા પક્ષમાં ખૂબ ઝનૂનથી લડે તે માટે શું કરવું જોઈએ ?”
યુધિષ્ઠિરે કહ્યું, “તે માટે ભીષ્મ પિતામહની ન્યાયબુદ્ધિ ભ્રષ્ટ કરવી જોઈએ અને તેમ કરવા માટે તેને કોઈ દુષ્ટ માણસનું ભોજન કરાવી દેવું જોઈએ.”
દુર્યોધને પૂછ્યું, “એવો દુષ્ટ કોણ છે?” યુધિષ્ઠિરે કહ્યું, “તું પોતે જ.” તરત દુર્યોધન રવાના થયો.
ભીખ રોજ જપ કરતા અને ત્યાર બાદ ત્યાં જ તેમનો માણસ પડદામાંથી ભોજનની થાળી સરકાવતો અને તે જમી લેતા. તે પછી જ તે જગ્યાએથી બહાર નીકળતા.
દુર્યોધને તે રસોઈયાને ફોડી નાંખ્યો અને પોતાના ભોજનનો થાળ તેના દ્વારા ભીષ્મને પહોંચાડ્યો.
કહે છે કે એ ભોજનથી તેમની બુદ્ધિ ભ્રષ્ટ થઈ ગઈ. બીજે જ દિવસે દુર્યોધન તેમની પાસે ગયો અને મેણાં મારવા સાથે પૂછવા લાગ્યો કે, “તમે કેમ બરોબર મન દઈને લડતા નથી ?”
ભીષ્મ ખૂબ ઉશ્કેરાઈ ગયા અને તેમણે કહી દીધું કે, “કાં કાલે સાંજ સુધીમાં પાંડવો નહિ કાં રણમેદાનમાં હું નહિ. હવે જોઈ લેજે મારો ઝપાટો.”
આ પ્રસંગનો ઉલ્લેખ પ્રસ્તુત જૈન મહાભારતમાં નથી એની સહુ નોંધ લે.
આમાંથી આપણે એ પણ જોઈ શકીએ ખરા કે આ દેશના ઉત્તમ લોકો કેટલું કડવું પણ સત્ય કેટલી સરસ રીતે રજૂ કરી શકતા હતા ! વળી આ દેશના અધમ લોકોને પણ એવા ઉત્તમ લોકોની વાત ઉપર કેટલો બધો વિશ્વાસ હતો !
દુષ્ટના ઘરના ભોજનની અસરો કેટલી વિઘાતક, બુદ્ધિભ્રંશકારી હોય છે તે બોધ પણ આ પ્રસંગમાંથી મળે છે.
આહારશુદ્ધિ (અજૈન મહાભારત પ્રસંગ) શરશય્યા ઉપર પોઢેલા ભીખ બાણના ઘાની વેદનાથી કણસતા હતા. પાંડવો અને દ્રૌપદી એમની શુશ્રુષા કરતાં હતા. પિતામહની સહનશક્તિથી તેઓ અજાણ ન હતા. એટલે વેદનાની ચીસો સાંભળતાં તેમને ખૂબ આશ્ચર્ય થતું.
દ્રૌપદીએ ધીમે રહીને પિતામહને દુઃખ નહિ ખમવાનું કારણ પૂછ્યું. પિતામહે કહ્યું, “વેદના ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૧૨૦ જૈન મહાભારત ભાગ-૨
૧૨૭
જૈન મહાભારત ભાગ-૨