________________
૩૫.
અજુનનો વિષાદ
પાંડવ-સૈન્યના સેનાધિપતિ ધૃષ્ટદ્યુમ્નની રક્ષા કરવા માટે તેની બંને બાજુએ ભીમ અને અર્જુનના રથો ગોઠવાયા હતા.
અર્જુનને યોદ્ધાઓની ઓળખ આપતા શ્રીકૃષ્ણ તે વખતે અર્જુનના સારથિ તરીકે રહેલા શ્રીકૃષ્ણ તેને કહ્યું, “વત્સ અર્જુન ! આ જો તારી સામે વિરાટ કૌરવસૈન્ય શસ્ત્રસજ્જ બનીને ઊભું છે. એમાં સૌથી મોખરે જે દેખાય છે તે કૌરવકુળના પિતામહ ભીષ્મ છે. તેમનું ધનુષપરાક્રમ તેમની યુદ્ધકળામાં સર્વોત્કૃષ્ટ ગણાય છે. જો ; તેમની ધજામાં કલશનું ચિહ્ન છે. તેમના રથના ઘોડાઓ લાલવર્ણી છે.
આ જો; કલશના ચિહ્નવાળી ધજાથી શોભતા રથમાં આરૂઢ થયેલા દ્રોણાચાર્ય. આ જો; શ્વેત અશ્વોવાળા રથમાં બેઠેલા કૃપાચાર્ય.
અને આ બાજુ જો; નાગના ચિહ્નવાળી ધજાવાળા રથમાં બેઠેલો દુર્યોધન ! નીલવર્ણી એના ઘોડાઓ.
અને આ પીળા ઘોડાઓથી સજ્જ બનેલા રથમાં ઊભેલો દુઃશાસન. આ કદી કોઈથી ય ન ડરતો દ્રોણપુત્ર અશ્વત્થામા. આ દુષ્ટતામાં જેનો જોટો ન જડે તે શકુનિ જો .
ક્યારેક શત્રુઓને યુદ્ધની ધરતી ઉપર ઊભા રહેવું ભારે કરી મૂકે તેવો આ પરાક્રમી મદ્રરાજ શલ્ય.
આ વરાહથી અંકિત રથમાં બેઠેલો જયદ્રથ. આ ભૂરિશ્રવા, આ ભગદત્ત, આ સુશર્મા વગેરે અનેક મહાપરાક્રમી રાજાઓ.”
અર્જુનનો વિષાદ : મારે રાજલક્ષ્મી ન ખપે શ્રીકૃષ્ણ પરપક્ષનો પરિચય આપ્યો અને અર્જુનના યુદ્ધ લડવાના હોશકોશ ઊડી ગયા. તેણે ખૂબ જ હતાશાભર્યા અવાજમાં શ્રીકૃષ્ણને કહ્યું, “મારાથી કોઈ પણ સંયોગમાં યુદ્ધ થઈ શકે તેમ નથી. આપે જેમની ઓળખ આપી તે બધા મારા જુદી જુદી રીતના નિકટના સંબંધીઓ છે. શું મારે એમને હણી નાંખવાના ? રે ! આ તો મારાથી કેમેય નહિ બની શકે.
અરે ! જો રાજલક્ષ્મી પામવા માટે સ્વજનો, સ્નેહીજનો, અરે ! ગુરુજનો અને વડીલજનોના લોહીનો ભોગ લેવાનો હોય તો ના... ના... શ્રીકૃષ્ણ ! મારાથી તે કદાપિ નહિ બની શકે.
મારે તે રાજલક્ષ્મી નથી જોઈતી. હું આજીવન વનવાસી બનીને રહેવા તૈયાર છું.
જેમના ખોળામાં હું રમ્યો છું, જેમણે મને અપાર વહાલ દાખવ્યું છે તે મારા પરમ પૂજનીય ભીષ્મ પિતામહને મારે બાણથી વીંધી નાખવાના? હાય, અસંભવ.
જેમણે મને દિલ દઈને ધનુર્વિદ્યા શીખવી છે, જેમના હૈયામાં કોડ હતા મને વિશ્વનો સર્વશ્રેષ્ઠ બાણાવળી બનાવવાના અને તેથી જ પેલા નિર્દોષ ગુરુભક્ત એકલવ્યનો અંગૂઠો ગુરુદક્ષિણામાં જેમણે કપાવી નાંખ્યો તેવા મારા પ્રાણસ્વરૂપ ગુરુ દ્રોણાચાર્ય ઉપર મારે બાણોની વર્ષા કરવાની ? ઓ ! એ શી રીતે મારાથી થઈ શકશે ?
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૧૧૪
જૈન મહાભારત ભાગ-૨