Page Text
________________
ઉપર પૂજય ગુરુદેવશ્રીએ અનુગ્રહ કર્યો, જેથી મને આ પ્રમાણે તેઓશ્રીએ કહ્યું. ખરેખર જ વિચિત્ર પ્રકારના રોગોથી અભિભૂત (હારી ગયેલા) થયેલાને; સુંદર ચિકિત્સાને સમજાવનારા સવૈદ્યો દુર્લભ હોય છે. તેમ ભવરોગથી ત્રસ્ત એવા પ્રાણીઓને; ભવરોગને દૂર કરનારા સવૈદ્ય જેવા પૂ. ગુરુદેવશ્રીનો યોગ મહાદુર્લભ છે... ઇત્યાદિ વિચારવાનો ઉપદેશ પૂ. સાધુ-સાધ્વીને આપવો... આ ચોત્રીસમી ગાથાનો પરમાર્થ છે. //૩૪ll
પાંત્રીશમી ગાથાથી ઉપદેશાંતર ફરમાવે છે–
શરીરસંબંધી બળના વિષયમાં અનિગૂહના (છુપાવવું નહિ) કરવી. શ્રમણપણાનાં સર્વ અનુષ્ઠાનોમાં પ્રશાંતવૃત્તિએ પ્રવર્તાવું; ગુર્વાજ્ઞા પ્રાપ્ત થયે છતે “મારી ઉપર અનુગ્રહ કર્યો' એમ માનવું અને સદા પોતાના લાભની ચિંતા કરવી. (એ યતિ જનો માટે ઉપદેશ છે) આ પ્રમાણે ચોત્રીસમી ગાથાનો શબ્દાર્થ છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે વીતરાયના ક્ષયોપશમવિશેષથી શરીરસંબંધી જે બળ આપણને પ્રાપ્ત થયું છે તેની શ્રીતીર્થંકર પરમાત્માની આજ્ઞા મુજબ ઉચિત પ્રવૃત્તિમાં ઉપયોગ કરવા દ્વારા અનિગૂહના – અમચ્છાદના (છુપાવવું નહિ) કરવી. એ વખતે એ વિચારવું કે – આ બળ ઉચિત પ્રવૃત્તિમાં વપરાયું નહિ, તો તે અનુચિત પ્રવૃત્તિમાં વપરાશે અને તેથી તે નિષ્ફળ (વિવક્ષિતફલશૂન્ય) જ ગયેલું છે. એ કરતાં તો જેમ બને તેમ વધારે ઉચિત પ્રવૃત્તિમાં એ બળ વપરાય તો સફળ બને... ઇત્યાદિ વિચારીને પ્રાપ્ત બળને નહિ છૂપાવવાનો પૂ. સાધુભગવંતોને ઉપદેશ આપવો.
તેમ જ શ્રમણભગવંતોનાં, ઉપધિની પ્રતિલેખનાદિ સ્વરૂપ સર્વ અનુષ્ઠાનોમાં, પ્રશાંતવૃત્તિથી એટલે કે ક્ષમાશીલવૃત્તિના કારણે સ્થિરતાપૂર્વક પ્રવર્તવાનું સાધુઓને જણાવવું. કોઇ પણ કાર્ય કરતી વખતે ગુસ્સો ન આવે તો તે કામ ખૂબ જ સ્વસ્થતાપૂર્વક દેઢતાથી થાય છે. સાધુપણામાં આવી સ્થિરતા મનવચનકાયાની એકાગ્રતા માટે આવશ્યક છે. એ માટે ક્ષમાશીલ (સહનશીલ) બનીને જ દરેક અનુષ્ઠાનમાં પ્રવર્તાવાનું સાધુસાધ્વીને સમજાવવું. દરેક અનુષ્ઠાન કરતી વખતે તે તે અનુષ્ઠાનનું અવાંતર ફળ મળે કે ન મળે તો પણ તેનું નિર્જરા(કર્મક્ષય)સ્વરૂપ ફળ તો મને મળવાનું છે જ – એ પ્રમાણે દરરોજ વિચારવું. આથી તે તે અનુષ્ઠાન કરવા છતાં કોઇ વાર ભૂતકાળના કર્મના ઉદયે એવું ફળ ન મળે તોપણ અનુષ્ઠાનનો ત્યાગ કરવાનો પ્રસંગ નહિ આવે. અન્યથા ઇષ્ટફળના અભાવે તેના કારણભૂત અનુષ્ઠાનનો ત્યાગ કરવાનો વિચાર આવશે.
પૂ. સાધુ-સાધ્વીને જયારે પણ ગુરુનું વચન પ્રાપ્ત થાય એટલે કે કોઇ પણ વિષયમાં ગુરુની આજ્ઞા પ્રાપ્ત થાય ત્યારે એ વિચારવું કે મારી ( આ જ છે યોગશતક - એક પરિશીલન • ૭૦
છે
संवरणिच्छिड्डुत्तं सुद्धंछुज्जीवणं सुपरिसुद्धं । विहिसज्झाओ मरणादवेक्खणं जइजणुवएसो ॥३५॥
‘સંવરનિછિદ્રત, સુપરિશુદ્ધ, શુદ્ધચ્છજીવન; વિધિપૂર્વકસ્વાધ્યાય અને મરણાદિનું અપેક્ષણ’ આ તિજનોને ઉપદેશ છે. પાંત્રીશમી ગાથાને આ શબ્દાર્થ છે. કહેવાનો આશય એ છે કે – સર્વવિરતિધર્મની આરાધના કરનારા પૂ. સાધુ-સાધ્વીજનોનું મુખ્યપણે સર્વસંવર પ્રાપ્ત કરવાનું લક્ષ્ય હોય છે. વર્તમાનમાં કે ભવિષ્યમાં કોઇ પણ જાતનો કર્મબંધ થાય નહિ – એનું નિરંતર તેઓ ધ્યાન રાખતા હોય છે. આ પ્રમાણે નવા કર્મબંધથી સર્વથા દૂર રહેવાથી સંવરભાવની પ્રાપ્તિ થાય છે. આવો સંવરભાવ પ્રાપ્ત ન થાય તો પૂર્વબદ્ધ કર્મોની ગમે તેટલી નિર્જરા થાય તો પણ તેનો કશો જ અર્થ નથી. કારણ કે પૂર્વબદ્ધ કર્મની નિર્જરા થાય અને નવાં કર્મો બંધાયા કરે તો સરવાળે તો આત્મા કર્મબદ્ધ જ રહેવાનો. આથી સમજી શકાશે કે સંવરભાવ કેટલો આવશ્યક છે. આવા સંવરભાવમાં સહેજ પણ છિદ્ર પાલવે એવું નથી. તેથી સંવર નિછિદ્ર હોવો જોઇએ - એ યતિજનોને સમજાવવું જોઇએ. સંવરનું છિદ્ર આશ્રવને લઇને છે. એની અપેક્ષાએ સંવરમાં છિદ્રનો અભાવ વિવક્ષિત છે; જે આવનછિદ્રત્વ પદના પ્રયોગથી સ્પષ્ટ કરાયું છે. સંવરની સાધનાના કાળમાં સહેજ પણ T ES યોગશતક - એક પરિશીલન - ૭૧
દે
| SR No. | 009160 |
| Book Title | Yogshatak Ek Parishilan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 81 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |