________________
ઉપર પ્રભાવ પાડતાં નથી. આપણે જો યોગ્યતા કેળવીએ તો કુદરતી એમનો પ્રભાવ આપણી ઉપર પડે. આ યોગ્યતા કેળવવા માટે ઔદિયકભાવ ઉપરથી નજર ખસેડવી જ પડશે. જ્યારે સુખ ઉપરથી નજર ખસે અને દુઃખ ભોગવવાની તૈયારી થાય ત્યારે જ આ ભગવાનના શાસનનો પ્રભાવ આપણી ઉપર પડે. અભ્યાસ પાડીએ તો જે ન ફાવતું હોય તે ફાવવા માંડે. ધર્મ આપણને ફાવતો નથી, પરંતુ ફવડાવીએ તો ફાવે એવો છે. તમારા સંસારમાં ઘણી વસ્તુ એવી છે કે શરૂઆતમાં બિલકુલ ફાવતી ન હોય પણ પાછળથી એના વિના ચાલે નહિ. એ રીતે અહીં પણ બની શકે. આજે ભગવાનની આજ્ઞા મુજબનો ધર્મ ફાવતો નથી તેનું કારણ એ છે કે આપણને કુનય ફાવી ગયો છે. સાચું સમજ્યા પછી પણ છોડવાનું મન ન થાય – એવી આ કુનયની ફાવટ છે. આજે તો ઘણા બોલતા થયા કે ‘હું છોડી નથી શકતો પણ અંતરથી માનું છું કે સાચું આ જ છે.' અમે પણ પાછા રાજી થઇએ કે શ્રદ્ધા તો પાકી છે ! આપણે ઉપરથી કહેવું પડે કે જે માન્યા પછી પણ કરાવે નહિ – એ શ્રદ્ધા કેવી ? અગ્નિ બાળે છે એ શ્રદ્ધા કેવી છે ? અગ્નિથી આઘા રાખે એવી કે અગ્નિ વચ્ચે જ રાખે એવી ? આજના વિદ્વાનો નવતત્ત્વ ભણીને એનો ઉપયોગ સંસારને હેય માનીને ભોગવવા માટે કરે છે, સંસારને છોડવા માટે નહિ ! સાપને હેય માનીને એને રમાડો તો ચાલે ? અને સંસારને હૈય માની ભોગવીએ તો ચાલે – ખરું ને ? સાપને રમાડવાની વાત તો બાજુ પર મૂકો, જે ઘરમાં સાપ પેસતા જોયો હોય અને નીકળતાં ન જોયો હોય તો તે ઘરમાં રહેવા જાઓ ખરા ? કુનયને કુનય તરીકે માની લીધો એટલા માત્રથી નિસ્તાર નથી થતો, કુનયનો ઉચ્છેદ કરીએ તો જ કામ થાય, માટે અહીં જણાવ્યું કે ભગવાનનો મત કુનયનો ઉચ્છેદ કરે છે. ભગવાનનું શાસન, ભગવાનના આગમ કુનયનો ત્યાગ કરાવે છે. ઉચ્છેદ કરવો એટલે માત્ર માનવું
૪
૩૨
એ નહિ, માન્યા પછી છોડવું - એનું નામ ઉચ્છેદ. કરવું તો સાચું જ કરવું, સાચું કર્યા વગર રહેવું, પણ ખોટું તો કોઈ કાળે નહિ કરવું - આવો જે નિર્ણય તેનું નામ કુનયનો ઉચ્છેદ. સાચું સમજવા માટે મહેનત પૂરતી કરો, પણ સાચું સમજ્યા પછી ખોટાને છોડતાં વાર ન લગાડવી.
આ દુનિયામાં જૈનશાસન મળ્યા પછી દુનિયાની એક પણ ચીજ સારી લાગે – એવું નથી. આપણને જૈનશાસન મળ્યાનો આનંદ છે કે ધન ન મળ્યાનું દુ:ખ છે ? જૈનને તો ધન ન મળ્યાનું દુઃખ જ ન હોય, એને તો શાસન મળ્યાનો આનંદ હોય. જેને શાસનનો મહિમા સમજાયો ન હોય તેને શાસન પ્રત્યે ભક્તિ જાગે – એ વાતમાં માલ નથી. આજે તો લોકો બોલતા થઇ ગયા કે ‘જૈનો દુ:ખી છે, આટલી મોંઘવારીમાં જીવે કઈ રીતે ?...' આપણે કહેવું પડે કે જૈન દુ:ખી હોય નહિ. આપણા ભગવાને તો કાયમ માટે જીવી શકાય અને મરવું ન પડે - એવો માર્ગ બતાવ્યો છે. તો આવી સ્થિતિમાં જીવવા મળે કે ન મળે - એમાં જૈનને કાંઈ ફરક નથી પડતો. જૈન તો જીવન અને મરણમાં સમાનવૃત્તિવાળો હોય છે. એક બાવાજી હતા. તેમની ગાય મરી ગઈ – એવા સમાચાર એક ભાઈએ આપ્યા તો તરત એમણે કહ્યું કે - કાંઈ વાંધો નિહ, છાણમૂતરની ગંધ ગઈ. જ્યારે ગાય આવી ત્યારે વિચારતા કે ગાય હશે તો દૂધ પીશું. આ રીતે સમભાવમાં જીવતા થવું છે. જૈનને તો શાસન મળ્યાનો આનંદ એવો હોય કે તેને જીવનમાં કોઈ દુ:ખ દુઃખ લાગતું જ નથી. આપણને શાસન મળ્યાનો આનંદ છે કે સંસારનું સુખ ન મળ્યાનું દુ:ખ છે ?
ન
સ બંન્ને છે.
સાચું કહો છો ? બેમાંથી કોણ ચઢે ? આનંદ કે દુ:ખ ? પેલા દુઃખમાં આ આનંદ હણાઈ જાય કે આ આનંદમાં પેલું દુ:ખ ભુલાઈ જાય ?
૩૩