Page Text
________________
‘આત્મા આત્મામાં રમે છે.' પરંતુ એ બે આત્મામાં ફરક બતાવી નથી શકતા. ‘આત્મા આત્મામાં' બોલતી વખતે એક આત્મા કર્તા અને બીજો
=
અધિકરણ છે : આ વસ્તુ સ્વીકારવી તો પડે ને ? કર્તા અને અધિકરણ બન્ને એક ન હોય ને ? એ વસ્તુના નિરાકરણમાં આપણે તો કહી શકીએ કે- અશુદ્ધ આત્મા આધેય છે અને શુદ્ધ આત્મા અધિકરણ છે. કારણ કે આપણે શુદ્ધ અને અશુદ્ધ આત્માનો ભેદ સ્વીકારીએ છીએ. જ્યારે જેઓ આત્માને એકાંતે શુદ્ધ માને તેઓ ‘આત્મા આત્મામાં રમે છે’ એવું બોલી ન શકે. તેમ જ ‘પરમાત્માના શરણે જવું' - આવું પણ ન બોલી શકે. કારણ કે વિશેષણના કારણે વિશેષ્યની અવસ્થામાં ફરક પડવાનો જ. આપણે પણ દ્રવ્યરૂપે વસ્તુને એક માનવા છતાં વિશેષણના કારણે એ દ્રવ્યભૂત વિશેષ્યની પર્યાયરૂપ અવસ્થામાં ફરક માનીએ જ છીએ. રક્તવસ્ત્રવાળો દેવદત્ત અને શુદ્ધ(વસ્ત્રરહિત) દેવદત્ત આ બન્નેમાં ફરક નથી : એમાં કોઇ ભેદ નથી. પરંતુ સાથે વસ્રયુક્ત અને વસ્ત્રરહિત આ બે અવસ્થામાં ભેદ તો સુતરાં પડે છે. એકાંતદર્શનકારોને ડગલે ને પગલે તકલીફ પડવાની. જ્યારે અનેકાંતવાદને સ્વીકારનારને કોઇ જ જાતની તકલીફ નથી, દરેક પદાર્થ સ્પષ્ટપણે પ્રતીત થાય છે. આ બધું સમજવા માટે ભણવાની જરૂર છે, ષ્ટિ સાફ કરવાની જરૂર છે. અમારા પંડિતજી અમને કહેતા હતા કે અમે તમને ભણાવવા માટે નહિ તમારી દૃષ્ટિ સાફ કરવા મહેનત કરીએ છીએ. ડૉક્ટર પણ મોતીયો દૂર કરે એટલે દૃષ્ટિ સાફ કરે છે, આંખો નથી આપતા. શાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે નેત્રમુગ્માનિત યેન ગુરુભગવંત આપણી આંખ ઉઘાડવાનું કામ કરે છે. જે ગ્રંથો આપણે ભણ્યા ન હોઇએ તે પણ ભણાવવાનું સામર્થ્ય આ દૃષ્ટિ સાફ થવાના કારણે મળે છે. એક વાર જ્ઞાનમાં આનંદ આવે તો સાધુપણામાં આનંદ આવે. આજે ભણવામાં કષ્ટ પડે છે માટે જ્ઞાનનો આનંદ અનુભવાતો નથી. ભણવામાં કષ્ટ પડે છે – એનું દુ:ખ ધરવાને બદલે ભણવા મળ્યું - એ જ આનંદનો વિષય છે, એમ માનવાની જરૂર છે. જ્ઞાન જેમ જેમ મળતું જાય તેમ તેમ વિદ્વત્તા આવતી જાય. વિક્ ધાતુ જ્ઞાનાર્થક હોવા છતાં તેમાં શ્રી સમતિના સડસઠ બોલની સજ્ઝાય = ૧૪૬
-
વિશેષતા છે. બધા પાસાથી જાણવું તે વિદ્વત્તા છે અને એકાદ પાસાથી જાણવું તે જ્ઞાન. એટલા માટે જ્ઞાતતત્ત્વ કરતાં વિદિતતત્ત્વ ચઢિયાતો છે.
આપણી વાત એટલી છે કે આત્માનું અશુદ્ધ સ્વરૂપ માને તેને આ અશુદ્ધ સ્વરૂપ ટાળવું કઇ રીતે તે જાણવાનું મન થાય જ. જો આત્મા કર્મનો કર્તા અને ભોક્તા છે તો આ રીતે કર્મ કરવાનું અને ભોગવવાનું કામ કાયમ માટે કરવું પડે - આનાથી છૂટવાનો કોઇ જ ઉપાય નથી ? આવી આશંકા પડે તેથી પાંચમા સ્થાનમાં જણાવે છે કે આત્માનો મોક્ષ થાય છે કે જ્યાં અમલ અને અનંત એવા સુખનો વાસ કાયમ માટે છે.
છ
આ સંસારમાં આપણે રખડી ન પડીએ તે માટે શાસ્ત્રકાર પરમર્ષિઓએ શાસ્ત્રોની રચના કરી છે. આ સંસારમાં મોક્ષનો માર્ગ વિદ્યમાન હોવા છતાં જીવો આ સંસારમાં રિબાઇ રહ્યા છે તે જાણીને ભગવાને મોક્ષની અને મોક્ષના ઉપાયોની વાતો જણાવવાનું કામ કર્યું. તેમાંથી પોતપોતાને ફાવતી વાત પકડીને કેટલાક લોકોએ પોતપોતાનાં દર્શનો પ્રવર્તાવ્યાં. તેના કારણે છ દર્શનો આવિર્ભૂત થયાં. સુખ પણ મળે અને ધર્મ પણ થાય - એવા પ્રકારનો માર્ગ શોધવાની વૃત્તિમાંથી મોટાભાગે આ દર્શનો સર્જાયાં છે. તેમાંથી નાસ્તિકદર્શન તો ‘ખાવાપીવાથી મોક્ષ મળે છે' એવું માને છે. આથી હેમચંદ્રસૂરિ મહારાજે કહ્યું હતું કે - વિતિ... જેની બુદ્ધિ એટલી અલ્પ છે કે આત્મા, પરલોક, મોક્ષ વગેરે તત્ત્વોના વિષયમાં પણ તેની મતિ મૂંઝાય છે, તેથી તેની સંમતિ છે કે નહિ તેનો વિચાર કરવાની જરૂર નથી અને સાંખ્યદર્શનકારો કે બૌદ્ધદર્શનકારોએ સ્યાદ્વાદનો સ્વીકાર કઇ રીતે કર્યો છે, તે તો જણાવી દીધું છે માટે સ્યાદ્વાદનો જ જય થાય છે. દરેક એકાંતદર્શનને પણ સ્યાદ્વાદનો આશ્રય લીધા વિના ચાલવાનું નથી. તેથી જ અન્યદર્શનની પ્રરૂપણા અસત્ હોવા છતાં તેમાં જેટલો અંશ સાચો હોય તેને જૈનદર્શનમાં સમાવીએ છીએ. જ્યે દર્શન જૈનદર્શનમાં સમાવવાનાં ખરાં પણ તેને સ્વીકારવાનાં નહિ. ષડ્દર્શન જિન અંગ ભણીજે'... અહીં પણ છ દર્શનોને અંગના સ્થાને ગણ્યાં છે, શરીર તરીકે નથી માન્યાં. શરીરમાં શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજ્ઝાય – ૧૪૭
| SR No. | 009156 |
| Book Title | Samkitna Sadsath bolni Sazzaya Vachna |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 91 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |