Page Text
________________
તો વગર પ્રયત્ન સહજભાવે આવતા જ હોય છે. આ વિચારોને શુદ્ધ બનાવવાનું કામ સમકિતી આત્માઓ કરતા હોય છે. જે વખતે કાયા અને વચન કામ ન કરતા હોય તે વખતે જે પ્રવૃત્તિ ચાલુ હોય તેને મન કહેવાય. મન એ વિચાર કરવાનું સાધન છે. મનોવૃત્તિ અને વિચાર એક જ છે. ભાવના સારી હોવા છતાં વિચારો ખરાબ આવે છે - આ ફરિયાદ અસ્થાને છે, કારણ કે ખરાબ વિચારોને અટકાવવાનું સાધન સેવવું જ નથી. ખરાબ વિચાર આવે તો મનને સ્વાધ્યાયમાં લગાડવું જોઇએ. એના બદલે વિચારો કર્યા કરે તો ક્યાંથી શુદ્ધિ થાય ? સારા વિચારો એની મેળે નથી આવતા, આપણે પ્રયત્નપૂર્વક લાવવા પડે છે. આથી જ મહાપુરુષોએ સ્તવનમાં ગાયું છે કે ‘પ્રભુગુણગણસાંકળશું બાંધ્યું ચંચળ ચિત્તડું તાણી રે...” મનને તાણીને ભગવાનના વચન વડે બાંધવું પડે છે. મનના ખરાબ વિચાર દૂર કરવાની દવા બતાવી છે તે ન સેવીએ તો વિચારો ક્યાંથી જાય ? જો દવા સેવ્યા પછી પણ ફળ ન મળતું હોય તો તો ભગવાનનું શાસન નકામું ઠરે. પરંતુ અસલમાં દવા સેવતા જ નથી તો ફળ ક્યાંથી મળે ? વિષયની પરિણતિ ટાળવા માટે વિષયોથી દૂર રહેવું પડશે. વિષયથી દૂર રહીએ તો તેની પરિણતિ કુદરતી રીતે ટળી જતી હોય છે. માંસમદિરાથી દૂર રહ્યા છીએ તો અમે ય તેનો વિચાર નથી આવતો ને ? આપણે વિષયોનું જ્ઞાન વિષયોની લાલચથી મેળવ્યું. વલ્કલચીરીને વિષયનું જ્ઞાન જ ન હતું તો તેની પરિણતિથી કુદરતી બચી ગયા. સવ નિમિત્તનું અજ્ઞાન કામ લાગે કે નિમિત્તની યોગ્ય સમજણ કામ લાગે ?
યોગ્ય સમજણ જ કામ લાગવાની છે, પરંતુ જ્યાં સુધી તે અવસ્થા મળતી નથી ત્યાં સુધી નિમિત્તથી આઘા જ રહેવું પડે ને ? રાગના નિમિત્તને ટાળ્યા વિના રાગને ટાળવાનું મન છે - એ જ એક બનાવટ છે. સ0 જ્ઞાતાદ્રષ્ટાભાવે રહીએ તો ?
જ્ઞાતાદ્રષ્ટાભાવ કેળવવા પહેલાં ભોક્તાભાવ ટાળવો પડશે. ભોક્તત્વ ચાલુ રાખવું છે અને જ્ઞાતાદ્રષ્ટાની વાતો કરવી છે ! વિષયોનો ભોગવટો ચાલુ રાખવો હોય તેને જ્ઞાતાદ્રષ્ટાભાવ ન મળે . વિષયનો ભોગવટો ટાળવા
માટે પ્રયત્ન કરે તેનો વિષયનો ભોગવટો જ્ઞાતાદ્રષ્ટાભાવનો હોય. આજે આપણે વિષયના જ ભોક્તા છીએ, સુખના ભોક્તા નથી. કારણ કે વિષયના ભોગવટામાં સુખ નથી. વિષયસુખ દુ:ખરૂપ હોય તો વિષયના ભોક્તા સુખના ભોક્તા ક્યાંથી કહેવાય ? સુખના ભોક્તા તો સિદ્ધ પરમાત્મા છે, આપણે માત્ર વિષયના ભોક્તા છીએ. વિષયો પર છે, તે પરના ભોગવટાના કારણે સુખનો અનુભવ ક્યાંથી થાય ? સુખ તો આત્માનો ગુણ છે. સિદ્ધ પરમાત્મા વિષયનો ભોગવટો નથી કરતા માટે તેઓ સ્વગુણના - સુખના ભોક્તા છે. આજે તો આપણે ખાતી વખતે રાગ ન કરવો – એ સૂત્ર રાખ્યું છે. પરંતુ રાગ નથી તો ખાવું શા માટે - એવો વિચાર નથી આવતો ! આજે બધાને સંસ્કાર અને અનુબંધની ચિંતા છે, પરંતુ વર્તમાનની પ્રવૃત્તિ, વર્તમાનના ઉદ્બોધકની, વર્તમાનના બંધની ચિંતા નથી. સત્તામાં રહેલા કર્મની ચિંતા કરવાના બદલે કર્મના બંધની અને ઉદયની ચિંતા કરવાની જરૂર છે. મનમાં અશુદ્ધિ તો કાયમની પડેલી છે તેથી તેની શુદ્ધિ કરવી છે. ‘તિહા પહેલી મનશુદ્ધિ...’ આવું કહેવા દ્વારા મનશુદ્ધિ પહેલાં બતાવી છે તેનું કારણ એ છે કે મનને શુદ્ધ નહિ કર્યું હોય તો વચનકાયાની શુદ્ધિ કામ નથી લાગવાની, બનાવટી બની જવાની. વચનકાયાની શુદ્ધિ વિનાની મનશુદ્ધિ બનાવટી નથી, પણ મનશુદ્ધિ વિનાની વચનકાયાની શુદ્ધિ બનાવટી બને છે માટે મનશુદ્ધિ પહેલી બતાવી છે. ભગવાન અને ભગવાનનો મત : આ બે સિવાયનું બીજું બધું જ ખોટું છે – આવું ચોવીસે કલાક ચિત્તમાં વિચારવું તેને મનશુદ્ધિ કહેવાય. એકાદ વાર એવો વિચાર આવે તે મનશુદ્ધિ નથી. કાયમ માટે આવો વિચાર કરવો તેનું નામ મનશુદ્ધિ.
એક વાર ભગવાનના વચન ઉપર શ્રદ્ધા પેદા થઇ જાય તો આ સંસારને તરવાનું કામ આપણે સહેલાઇથી કરી શકીએ. ભૂતકાળમાં કેટલાં પાપ કર્યા છે તે ખબર નથી તેથી ફળપ્રાપ્તિમાં વિલંબ થાય એવું બને, પરંતુ વર્તમાનમાં એવી કોઈ ભૂલ કરવી નથી કે જેથી આપણો સંસાર વધે. આપણા બાપદાદાના વખતથી જે પરંપરા ચાલુ હોય તે પણ જો ભગવાનના વચનને અનુરૂપ ન હોય તો તે પરંપરાને વળગી રહેવાની જરૂર નથી.
શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય ૪૮
શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય
૪૯
| SR No. | 009156 |
| Book Title | Samkitna Sadsath bolni Sazzaya Vachna |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 91 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |