________________
કરવી પડે, ગુરુપારતંત્ર્ય કેળવવું પડે, ગુરુનાં બધાં કામ કરવાં પડે... આ બધાં દુ:ખોને વેઠવાની તૈયારી નથી, એના કારણે જ્ઞાનની ઉપેક્ષા શરૂ થઈ ગઈ છે. જે અર્થીપણાથી સાધુપણામાં આવ્યા હતા, તેના માટે પણ દુ:ખ વેઠવાની તૈયારી નથી, સુખ છોડવાની તૈયારી નથી તેથી જ જ્ઞાન નથી મળ્યું છતાં પુરુષાર્થ કરવાની ઈચ્છા નથી થતી. સુખ માટે પુણ્ય ઓછું પડે છે અને જ્ઞાન માટે પુરુષાર્થ ઓછો પડે છે. આ રીતે પુણ્ય અને પુરુષાર્થ વચ્ચે આજનો ધર્મી ગણાતો વર્ગ ભીંસાયા કરે છે. ‘વધારે જોઈતું નથી’ આવો સંકલ્પ જ નથી અને ‘દુઃખ વેઠી લેવું છે’ આવો અધ્યવસાય નથી, તેથી જ ગૃહસ્થ અને સાધુ બંન્ને દુઃખી છે. પોતાનો પુણ્યોદય ઓછો છે-એ બધાને ખબર છે. પોતે આટલા પૈસા આટલી મહેનતે કમાય છે જ્યારે બીજા, એનાથી કંઈકગણા પૈસા ઓછી મહેનતે કમાય છે. પેલો દિવસે જેટલું કમાય છે તેટલું પોતાને મહિનામાં પણ નથી મળતું, પેલો મહિનામાં જેટલું કમાય છે તેટલું વરસમાં પણ નથી મળતું... એનું દુઃખ સાલે છે પણ એનું કારણ વિચારવા મહેનત નથી કરતા. તેનું કારણ વિચાર્યું હોત તો, ‘પુણ્ય ઓછું હોય તો ન મળે’ એમ કહીને શાંતિથી બેસત. મળ્યું છે એમાં પણ સંતોષ તે માની શકે કે જેને, મળ્યું છે તેનાથી વધુની અપેક્ષા ન હોય.
આપણને જે સંયોગો મળ્યા છે તે ખરેખર ઊજળા છે. એ ઊજળા સંયોગો ગમતા નથી માટે પુરુષાર્થના દુઃખને આગળ કરી સાધનામાંથી પાછા પડીએ છીએ. આજના આ દિવસે આપણને આટલું સમજાઈ જાય તો આજનો દિવસ આપણા
૩૮
