________________
છતાં તેમની ધનની મૂર્છા ઊતરતી નથી. પૈસો કચરાજેવો લાગે તો નામ લખાવવાનું મન નહિ થાય. કોઈ માણસે રસ્તામાં કચરો નાખ્યા પછી કદી નામ આપ્યું સાંભળ્યું છે કે-‘આ કચરો મેં નાખ્યો છે !'? પૈસો કચરાજેવો લાગે તો દાન આપવાનું, દિવાલો ચીતરવા માટે દાન નથી આપવું. દાન કરવાથી ધર્મ ન થાય, દાન પચે તો ધર્મ થાય. નામ માટે દાન આપવું એ દાનનું અજીર્ણ છે. ખાતાં ખાતાં શક્તિ નથી આવતી, ખાધેલું પચે તો શતિ આવે, નહિ તો અજીર્ણ થાય. તેમ; ‘આ રીતે તો આ રીતે, નામ માટે આપતાં આપતાં પણ દાનધર્મનો અભ્યાસ પડશે’–એવું માનવું એ ભયંકર અજ્ઞાનતા છે. આવા દાનથી; ન તો ધનની મૂર્છા ઊતરે છે કે ન તો દાનનો અભ્યાસ પડે છે, માત્ર નામના વધારવાનો જ અભ્યાસ પડે છે. છતાંય આવો દાનધર્મ કરનારા અને તેનો ઉપદેશ આપનારાઓનો ય આજે તોટો નથી. સરખેસરખાનો યોગ થયો હોવાથી આવી પણ પ્રવૃત્તિમાં શાસનપ્રભાવકતાનાં દર્શન થાય છે-એ અદ્ભુત છે ! પરંતુ એથી વધારે અદ્ભુત તો એ છે કે આવી શાસનપ્રભાવનાના દ્રષ્ટા મહાત્માઓ છે!! જ્યાં સુધી સાધુ પાસે માનની અપેક્ષા છે અને ગૃહસ્થ પાસે લાલચ છે, ત્યાં સુધી ગુપ્તપણે દાન થાય એ શક્ય જ નથી. ખરી રીતે તો મહાત્માઓની જવાબદારી છે કેતત્ત્વાતત્ત્વના વિવેકપૂર્વક જિજ્ઞાસુઓને સ્પષ્ટ ખ્યાલ આપવો, પરંતુ એ શક્ય લાગતું નથી. પરિસ્થિતિ ખૂબ જ વિચિત્ર છે.
આ રીતે ઉપર જણાવ્યા મુજબ ન્યાયથી પ્રાપ્ત થયેલું ધન; તેની ઉપરની મૂર્છા દૂર કરવા માટે દાનના કામમાં વાપરવું
૧૨
