________________
૧૪૮૭ (રાગ : ગઝલ)
.
વસંતે પંચમાલાપે, રસીલી કોકિલા ક્રૂજે; કદી ‘કો’ શબ્દ એ કાને, ધરે કે ના ધરે તોયે. ધ્રુવ સુગંધી પુષ્પ પ્રકટાવી, મનોહર માલતી રાચે; ભ્રમર મકરંદના ભોગી, મળે કે ના મળે તોયે. વસંતે
સહીને આકરા અંશુ, કરે શીળી તરૂ છાયા; શ્રમિત પંથી તળે આવી, વસે કે ના વસે તોયે. વસંતે હૃદયનાં આંસુડા રેડી, ભીંજવશું વિશ્વને ભાવે; કઠિન હૈયા મૃદુલ એથી, બને કે ના બને તોયે. વસંતે
પ્રબળ પડદા બધા ચિરી, હૃદય ખુલ્લાં કરી દેશું; સુભાગી સત્ય જોનારા, જડે કે ના જડે તોય. વસંતે
‘અમે’ કર્તવ્યને પંથે, વિચરશું ધર્મ ધારીને; અમારા સ્નેહી એ ચીલે, ચડે કે ના ચડે તોયે. વસંતે
બંકિમચંદ્ર
૧૪૮૮ (રાગ : યમન કલ્યાણ)
વન્દે માતરમ્
સુજલાં સુફ્તાં મલયજ-શીતલાં, શસ્ય-શ્યામલાં માતરમ્ કા-જવા-પુ ક્ત-વર્મિનોલ, સુર્મિત-શોભિનીમ સુહાસિની સુમધુર-ભાષિણી સુખદાં વરદાં માતરમ્. વન્દે સપ્તકોટિ - કંઠ - કલકલ - નિનાદ - કરાલે દ્વિસપ્તકોટિભુજૈધૃત - ખર - કરવાલે
કે બોલે મા તુમિ અબલે ? અબલા કેન મા એત બલે ! બહુબલધારિણીં નમામિ તારિણીં રિપુદલ-વારિણીં માતરમ્. વન્દે
ભજ રે મના
ભવતો છૂટે હાય જે, સો મુખ જપે મુરાર; જનની કેરે ઉદરમેં, સો ન ધરે અવતાર.
૯૧૪
તોમારઇ પ્રતિમા ગડિ મન્દિરે મન્દિરે
તુમિ વિધા, તુમિ ધર્મ, તુમિ હૃદિ, તુમિ મર્મ, સ્વં હિ પ્રાણાઃ શરીરે, બાહુવે તુમિ મા શક્તિ, હૃદયે તુમિ મા ભક્તિ ? માતરમ્. વન્દે ત્વ હિં દુર્ગા દશપ્રહરણ-ધારિણી, કમલા કમલદલવિહારિણી, વાણિ વિદ્યાદાયિની, નમામિ ત્વામ્
નમામિ કમલાં અમલાં અતુલાં સુજલાં સુફ્તાં માતરમ્. વન્દે
શ્યામલાં સરલાં સુસ્મિતાં ભૂષિતાં ધરણીં ભરણીં માતરમ્. વન્દે
=
ભગવાન
૧૪૮૯ (રાગ : બાગેશ્રી)
સાધન સાધી શુદ્ધ થયો નહિ, તો સાધન શું કામ કરે રે ! ધ્રુવ જપ તપ વ્રત સેવાને પૂજા, કેવળ તેથી શું અર્થ સરે રે ! ઓળખાણ નથી અંતરમાંતો, નિશિદિન કોનું ધ્યાન ધરેરે? સાધન તીર્થ ર્યાં પણ તાપ શમ્યો નહીં, ચિત્તવૃત્તિ નવ સ્થિર રેરે; મમતા તેં મૂકી નહિ અળગી, ભૂમિમાં ભટકી શું મરેરે ! સાધન૦
એ સહુ સાધન સત્ય કહ્યાં છે, અસત્ય નહીં લવલેશ ખરેરે; પણ બહિરંગ તજીને અંતર, સાધનથી સુખમાં વિચરેરે. સાધન સાધન સાધ્યાં પણ ગુરૂગમ વિના, ભવભયથી નહિ ઉગરેરે; શ્રોત્રિય બ્રહ્મનિષ્ઠ સદ્ગુરુને, શરણ જવાથી સહજ તરેરે. સાધન ગુરુદ્વારા એ સાધનનું સુખ, વર્ણવતાં મતિ શું ઉચરેરે ! ગુરુ ‘ભગવાન' ચરણરજ સેવક, નિજપદમાંહિ વિરામ કરેરે. સાધન તારૂં જરને જોબન તારા ભર્યાં રે ભવન, તારી હાક તો ગગનમાં ગાજે રે ગાજે, પણ કાળનાં ઝપાટે, તારી એક નહિં ચાલે, એ તો આંખના પલકારે ધૂળ થાશે રે થાશે; જરા મનથી વિચાર, તારો સમય સુધાર, તારૂં સઘળું તે અહીં રહી જાશે રે જાશે, માન * બિંદુ'નું વચન કર પ્રભુનું ભજન, તારી બેડલી તો પાર થઈ જાશે રે જાશે.
માવા કે બહુ મત્ત હૈં, પંથનકો નહીં પાર; જહાં હરિ નામ ન બોલહીં, સોહેં સકલ અસાર.
૯૧૫
ભજ રે મના