________________
૪૩૬ ૪૩૦ ૪૩૮ ૪૩૯ ૪૪૦
૪૪૨
૪૪૨ ૪૪૩
કવિ ન્હાનાલાલ ઈ. સ. ૧૮૩૭ - ૧૯૪૬
૪૪પ
ન્હાનાલાલ દલપતરામ કવિનો જન્મ અમદાવાદમાં તા. ૧૬-૩-૧૮૭૭માં થયો હતો. ઉત્તમ ઊર્મિકવિ અને ડોલનશૈલીના પ્રયોગશીલ સર્જક તરીકે તેઓ પ્રખ્યાત છે. આ ઉપરાંત નાટક, વાર્તા, ચરિત્ર, વિવેચન, અનુવાદ, તેમજ સંપાદન વગેરે સાહિત્યનાં વિવિધ ક્ષેત્રોમાં તેમનું મહત્ત્વનું પ્રદાન છે. ‘પ્રેમભક્તિ' તેમનું ઉપનામ હતું. પ્રભુભક્તિ, પ્રણય, પ્રકૃતિ તેમજ વીરપૂજા જેવા વિષયો તેમની કવિતામાં નિરૂપણ પામ્યો છે. નાનાલાલ કવિએ ‘વિશ્વગીતા ' નામનું નાટક લખ્યું હતું. ૬૯ વર્ષની ઉંમરે તા. ૯-૧-૧૯૪૬ના દિવસે તેમને નશ્વર દેહનો ત્યાગ કર્યો.
૪૪૮ ૪૪૯ ૪૫૦ ૪૫૧ ૪૫૨ ૪૫૩
ધનાશ્રી તારે દ્વારે ઊભો દીનાનાથ આનંદભૈરવ ધરી નામ અનામી અનેક શુક્લ બિલાવલ ધા નાખું છું ધરણીધર સોરઠ ચલતી નાથ ! મને નિર્બળ જાણી નિભાવો શુક્લ બિલાવલ નિર્મળ નજરો નાથ ! નિરંતર બિભાસ પૂછું વિશ્વપતિ ! એક વાત શુદ્ધસારંગ પ્રભુ ! ખૂબ પારખાં લેજો. શુદ્ધસારંગ પ્રભુ ! તારે બારણે આવ્યો શિખરિણી છંદ પ્રભો ! અંતર્યામી ! જીવન શિખરિણી છંદ પ્રભો ! શું માગું હું ? ગૌરી. મને બોલાવે છે દૂર દૂર શુદ્ધ સારંગ મહેંકે ત્યારે જીવન ક્યારી શુદ્ધસારંગ મારગ મારો ચીંધતો રેજે દેશી ઢાળ મારાં નયણાંની આળસ રે, ન ચંદ્રકાંત મારી છેલ્લી જીવનની સાંજ માંડ
મારો સાદ સાંભળજો શ્યામ, શુક્લ બિલાવલ મૃત્યુકાળે મોહન ! માગું સોરઠચલતી મેલું કા થયું રે ? નિર્મળ માલવી. લાંબી વાટને સાથી નહિ કોઈ સાવની લૂછે નહિ કોઈ આંસુડાંની ધાર ગરબો વસમી વેળાએ વિઠ્ઠલ ! આવજો રે સાવેરી વ્હાલા ! મારી વિનતિને ઉરમાં હંસકંકણી વિશ્વભર થઈ ભરે સૌના પેટ મેવાડા હરિ ! મારી બેડલી પાર ઉતારો રે સારંગ હરિ ! મારી હોડી હંકારો. તિલંગ હરિ ! હું આવું છું તારે ધામ દેવરંજની હળવો થયો છે હૈયાભાર માંડ હારે હૈયું હલેતું હામ ઝીંઝોટી હું તો ઘટમાં ઘડું છું ઘાટ
૪૫૪
૪પપ
૪૨૭
=
૪પ૬
=
૪૫૭
=
કે =
છે =
= એ
૪૨૬ શુકલ બિલાવલ આંખલડી અલબેલા ! એવી આપો
ભૈરવી ઉતારો પેલે પાર દયામય પૂર્વલ્યાણ એક જ આશા હો નાથ માંડ કાળનાં આવ્યાં કે'ણ, ઢાળી શુદ્ધ સારંગ કુબુદ્ધિ સૂઝી કાં કૂડી ? પદીપ જ્યારે આતમદીપ હોલાયા બિભાસ ઝગજે સારી રાત દિવલડા શુક્લ બિલાવલ ઝાંખી ક્યારે થાશે તમારી ? માંડ
તજી દે અભિમાન, ઘર તું સિંદુરા તારાં શાં શાં રુ સન્માન | વીણા, પુસ્તક, વચન, નર, હય નારી, હથિયાર
યોગ્ય પુરુષકો પ્રાપ્ત કર, હો જાતે હશિયાર ભજ રે મના
૨૬૦
૨
એ =
y
૪
x u
કાંટા ચુભતાં ભી દુ:ખે, નિકલત ભી દુ:ખ દેતા હું હી ચિત્ત વિકાર ભી, દોનો વિધિ દુ:ખ દેતા
કવિ ન્હાનાલાલ