________________
નથુરામાં (ઈ.સ. ૧૯મી સદી પૂર્વાર્ધ)
- રાજકોટ રહીશ નથુરામ રવિ-ભાણ સંપ્રદાયમાં પ્રેમ સાહેબના શિષ્ય અને ભાયાત હતા. વાંકાંનેરના રાજકવિ તરીકે રહ્યા હતા. નથુરામના શિષ્ય બાલક સાહેબ પણ મહાન સંત હતા. નથુરામના ભજનોમાં હિન્દી ભાષાની અસર પણ દેખાય છે. અધ્યાત્મયોગ અને ભક્તિબોધ કરાવતા અનેક ભજનોની રચના કરી છે.
૩૬૪ (રાગ : ધોળ) એવો સુંદર અવસર ક્યારે આવશે ? ભૂલી જઈશ વિષમય આ વ્યવહાર જો; લાગી રહેશે લય મારી પરિબ્રહ્મમાં, અળગા થાશે સઘળા વિષયવિકાર જો. ધ્રુવ માત પ્રમાણે નીરખીશ સઘળી માનિની, કીચ પ્રમાણે જાણીશ ધાતુ સર્વ જો; પોતાવત્ હું પેખીશ સઘળાં પ્રાણીઓ, ગળી જશે મારા ઘટનો સહુ ગર્વ જો. એવો આનંદની છોળ્યું રે અતિશે આવશે, અંતર પટમાં નહિ રહે મેલ લગાર જો; વિષયો સઘળાં વિષ્ઠાની સમ લાગશે, માંહી રહ્યાં છે જેમાં સહુ નર-નાર જો. એવો તારામાં મારૂ મને લય પ્રભુ ! પામશે, અવર પ્રપંચો નાસી જાશે દૂર જો; પ્રકૃતિઓ સહુ કાર્ય સહિત લય પામશે, આત્યંતિક પ્રલયનું થાશે પૂર જો. એવો તદાકાર વૃત્તિ જ રહેશે મુજ સર્વદા, દ્વેષભાવનો નિો થાશે નાશ ; * નથુરામ' કહે સુખ ભોગવશું ત્યાં જઈ, જ્યાં છે કેવળ ચૈતન્યનો નિવાસ જો, એવો
૩૬૪ ૩૬૫ ૩૬૬ ૩૬૭
૩૬૮
૩૬૯
ધોળ
એવો સુંદર અવસર ક્યારે આવશે ગઝલ જહાં જોઉં તહાં સત્તા, અનુપમ ધનાશ્રી પામરકો સંગ ત્યાગ રે કાફી
ને ય વિવેક વિચાર તો ચમન લ્યાન નથી સાધુના દિલ સાફ જ્યાં ધનાશ્રી નિજસ્વરૂપ સંભાર રે મન હિંદોલા બતાવું શું કહો બાવા ! ગઝલ
ભણીને પ્રેમના પોથાં ગઝલ વિના વિશ્વેશની પ્રીતિ નથી
ક્વાલી શું કાચી કાયા કારણે, કરે પીલુ હવે સંસાર સાથે શું
ની
g
માં
ને
ન
આગુસે ધસીએ ના, ધસીએ તો ખસીએ ના, શૂર કે સમીપ જકે, મારીએ કે મરીએ, બુદ્ધિ વિના બોલીએ ના, બોલીએ તો ડોલીએ ના, બોલ મૈસો બોલીએ કે, બોલીએ સો કીજીએ, અજાણ પ્રીત જોડીએ ના, જોડીએ તો તોડીએ ના, જોડ ઐસી જોડીએ કે જરિયાનમેં જડીએ કહે કવિ કાનદાસ, સુનોજી બિહારીલાલ, ઓખલે મેં શિર ડાલ, મોસલેસે ડરીએ ના.
આયે થે કિસ કામસે, કરને લગે કયા કામ | ધોના થા નિજ આતમા, ધોવન લગે હૈ ચામ
૨૨૫
કાલ કરે સો આજ કર, આજ કરે સો અબ ઔસર બીતો જાત હૈ, ફિર કરોગે કબ ||
૨૨૪
ભજ રે મના
નરમા
