Navkarno Sankshipta Saar

SR No.: 009129
Original Sutra Author: N/A
Author: Sudhir B Kothari
Publisher: Bhadrankar Prakashan
Publication Year: 2012
Total Pages: 40
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 1 MB

Page 8

૮
પ્રકરણ-૧
નવપદ અને નવપુન્ય (૧) અન્ન પુન્ય (૨) જલ પુન્ય (૩) વસ્ત્ર પુન્ય (૪) આસન પુન્ય (૫) શયન પુન્ય (૬) મન પુન્ય (૭) વચન પુન્ય (૮) કાય પુન્ય (૯) નમસ્કાર પુન્ય. આ રીતે નવપુન્ય એ નવપદના પ્રતીકરૂપ હોવાથી તેના આદર અને આચરણથી નવપદનું આરાધન થાય છે.
નમસ્કાર અને ઋણમુક્તિ પોતાના માથે ઋણ છે એમ માનનાર વ્યક્તિ આપોઆપ નમ્ર બને છે. નિરહંકાર રહે છે. જીવ કર્મથી બંધાયો છે. એ વિચાર જેમ નમ્ર બનાવે છે. તેમ કર્મથી મુક્ત આત્માઓ તરફ બહુમાન ભાવ લાવે છે. નમો મંત્ર અપકારનો બદલો સમતાભાવથી વાળે છે અને ઉપકારનો બદલો આત્મજ્ઞાની બનાવીને વાળે છે.
નવકારનું પહેલું પદ દસ રીતે (૧) A-અ-અભયદાન આપનારા અરિહંત ભગવંતો.
Bરિ-રત્નત્રયી યુક્ત, રિક્ત-કર્મથી રહિત સિદ્ધ ભગવંતો. Cહં-કર્મને હણવા માટે ઉદ્યમ કરનારા સાધુ ભગવંતો. D-ત-તપ-ત્યાગમય જિનધર્મનું શરણ.
એ રીતે પદ બોલતાં જિનધર્મની મંગલમયતા, લોકોત્તમતા અને શરણમયતાનો સ્વીકાર થાય છે.
(૨) અરિહંત -કર્મશત્રુને હણનારા, પાપને હણવાનો ભાવ દુષ્કૃત ગર્તામાંથી પ્રગટે છે. એ એનું મૂળ છે. અહંત-પૂજાને યોગ્યભાવ, પૂજ્યના ગુણો જોવાથી જાણવાથી ચિંતવવાથી પ્રગટે છે. એટલે સુકૃત અનુમોદનારૂપ છે. અરહંત-ફરીથી જન્મ ન લેનારા જ શરણ આપી શકે. શરણાગતિ રૂપ છે.
(૩) નમો-દર્શનરૂપ-મૈત્રીની અભિવ્યક્તિ.
રૈલોકયદીપક મહામંત્રાધિરાજ નવકારમંત્રનો સંક્ષિપ્ત સાર અરિહં–જ્ઞાનરૂપ-પ્રમોદની અભિવ્યક્તિ. તાણું–ચારિત્રરૂપ-કારુણ્ય-માધ્યસ્થતાની અભિવ્યક્તિ. (૪) નમો–મન વડે નમન-દ્રવ્યનું. અરિહં–વચન વડે સ્તવન-ગુણનું. તાણું–કાયા વડે પ્રણામ–પર્યાયનું. (૫) નમો -મિત્રતા અને નમ્રતા લાવે છે. અરિહં–ગુણ સાથે સંબંધ ધરાવે છે. પ્રમોદ, પ્રશંસા લાવે છે. તાણું–પર્યાય સાથે સંબંધ-કારુણ્ય અને માધ્યસ્થતા લાવે છે.
(૬) નમો અરિહંતાણં–ભાવનથી—ચાર ભાવના અને મન વચન કાયાની તન્મયતાથી દર્શનશાન ચારિત્રરૂપી રત્નત્રયીની પ્રાપ્તિ થાય છે.
(૭) નમો-નમ્રતાને વિકસાવે છે. કૃતજ્ઞતાથી સ્થિર થાય છે. અને તેમાંથી મૈત્રી અને કરુણા વિકસે છે.
(૮) નમો પદમાં જેમ નમ્રતા છે તેમ કૃતજ્ઞતા પણ છે.
(૯) નમો પદથી આરાધકભાવની ઉત્પત્તિ, વિરાધકભાવનો વ્યય, શુદ્ધભાવનો ધ્રૌવ્ય થાય છે. નમો = ઉત્પત્તિ = આરાધભાવની, અરિહં = વ્યય = વિરાધકભાવનો તાણું = ધ્રૌવ્ય = આત્મતત્ત્વનું. અર્થાતુ નમોપદથી પોતાનામાં આરાધકભાવની ઉત્પત્તિ, વિરાધકભાવનો વ્યય અને શુદ્ધાત્મભાવનું પ્રૌવ્ય સધાય છે.
(૧૦) નમો પદ મંગલ વાચક છે. અરિહં પદ લોકોત્તમ વાચક છે. તાણે પદ શરણ વાચક છે.
નમો પદ રૂપ સાધક અવસ્થામાંથી અરિહં પદ રૂપ સાધ્ય અવસ્થામાં જવાનું છે. અને તે બંને અવસ્થામાં આત્મતત્ત્વ કાયમ રહી