________________
(૪૭)
એટલામાં સિદ્ધરાજના સેનાપતિ મોટું લશ્કર લઈ ઉદયનને ઘેર આવી પહોં, પણ ત્યાં કુમારપાળને નહીં જેવાથી તે તુરત હેમચંદ્રાચાર્યજીને ઉપાશ્રયે આવ્યો, અને કહેવા લાગ્યું કે, હે ગુરુજી ! જે અહીં કુમારપાળ આવ્યા હોય તો બતાવો ? ત્યારે આચાર્ય મહારાજે કહ્યું કે, હે સેનાપતિ ! અહીં કુમારપાળ આવેલ નથી, અને કદાચ આવેલ હોય તો તેને માટે અહીં શા માટે છુપાવવો જોઈએ? તે સાંભળી સેનાપતિ સઘળે ઉપાશ્રય ઢેઢીને ત્યાંથી ચાલ્યા ગયા.
સેનાપતિ ગયા બાદ આચાર્ય મહારાજે કુમારપાળને કહ્યું કે, હાલમાં તો તમે હજુ વિદેશમાં જાઓ ? કેમકે જ્યાં વૈરીનો ઉપદ્રવ હોય, ત્યાં રહેવાથી કાર્યસિદ્ધિ થશે નહીં. માટે જ્યાં તમારું કોઈ નામ, ઠામ જાણે નહીં, ત્યાં જઇને હાલ તે રહે ? તે સાંભળી કુમારપાળે કહ્યું કે, હે ભગવન! આપે આજે મને જીવિતદાન આપ્યું છે; વળી પહેલાં પણ આજે મારા પર ઘણો ઉપકાર કર્યો છે, તો તે સઘળા ઉપકારનો બદલે હું ક્યારે વાળીશ ? એટલું કહી કુમારપાળ ત્યાંથી રવાના થઈ વટપદ્ર નામના ગામમાં આવ્યા. ત્યાં એક કુટક નામના વણિકની દુકાને ગયા, અને તેને શેકેલા ચણાનો ભાવ પૂ. છે. ત્યારે તે વણિકે કહ્યું કે, “એમજ, એમજ” તે સાંભળી કુમારપાળે વિચાર્યું કે, આ કોઈક ગમાર લાગે છે. પછી તેની પાસેથી થોડાક ચણા તે. લાવીને કુમારપાળે લીધા, અને ત્યાંજ બેસીને ખાધા; તથા જ્યારે પાણી પીને ત્યાંથી ચાલવા લાગ્યા, ત્યારે તે વણિક તેની પાછળ દોડીને તેમને ગાળો દઈ કહેવા લાગ્યું કે, અરે દીવાળી! મારા ચણાનું મૂલ્ય આપ ? તે સાંભળી કુમારપાળે કહ્યું કે, હાલ તો મારી પાસે દ્રવ્ય નથી, માટે પાછળથી આપીશ. તે સાંભળી તે બીચ વણિક કેટલીક ગાળો દેઈ કહેવા લાગ્યો કે, શું મારો માલ કંઈ ફેકટ આવ્યો હતો ? એમ કહી કુમારપાળને મારવા લાગ્યો. એવી રીતે તે બંનેને ઝઘડે જોઈ ત્યાં કેટલાક માણસો એકઠાં થયાં, અને તે માણસોએ તે વણિકને ઘણો સમજાવ્યો, પણ તેણે માન્યું નહીં. તે જોઈ કુમારપાળે પિતાનું ક્ષત્રીય તેજ પ્રગટ કરી, તે વણિકને ગરદન ઝાલી પછાડ, અને ઉપરથી લાતો મારી તેની સારી રીતે પૂજા કરી.
પછી ત્યાંથી કુમારપાળગીને વેષ લઈ ચાલતા થયા, અને અનુક્રમે ભરૂચ નગરમાં આવ્યા. ત્યાં તેમને એક સર્વાર્થસિદ્ધ નામને યોગીને મેલાપ
૧ વડોદરા અથવા વઢાદરા હશે,
Aho ! Shrutgyanam