________________
(૧૨૪)
મોટું પાપ થાય છે. અપરાધિને માફી આપવા જેવી બીજી એ કે ઉદારતા નથી. મારી આખો જવાથી મને શક થતો નથી ; માટે મારી નમ્ર વિનતિ સ્વીકારી મારાં માતુશ્રીને ક્ષમા કરો? મારા જે ને ગયાં, તે મારાં કર્મના ફળ હશે, તેમાં તેમને કશો દોષ નથી.
કુણાલનાં તે વચનોથી પણ રાજાનું મન માન્યું નહી, અને તેણે તિ બરક્ષિતાને મારવાનો નિશ્ચય ફેરવ્યો નહી. તે જોઈ કુણાલને ઘણું દિલગિરી થઈ, અને તેથી તેણે રાજાને ફરી વિનંતી કરી અને રાજાને વિશ્વાસ લાવવા માટે છે કે તે બોલ્યો કે, હે! મહારાજ! હું સચ કહું છું; તમો જે મારા માતુશ્રીને માફ ન કરતા હે તે હું ઈચ્છું છું કે, મારાં ને પૂર્વની પેઠે સારા થજે? તેના મુખમાંથી ઉપલાં વચન નિકળતાંજ કુણાલની આંખે પૂર્વની પિઠે સારી થઈ; અને અશોકરા નો બદ્ધ સરા ઉપર વિશ્વાસ વધારે દઢ થયો.
કુણાલવાળો ચમત્કાર જોઈ અશોકરાયના ભાઈ વીતાશકને વૈરાગ્ય આવે. ગુણકર નામના યતિ પાસે તેણે દીક્ષા લીધી, અને તે વનમાં જઈને રો. આ સમયે નિર્ણય નામનો એક પંથ નિકળે. પંવર્ધન પ્રાંતમાં એ પંથના પ્રવર્તકે પિતાના પગ આગળ બુદ્ધની પ્રતિમા કહાડી, અને એક ખરાબ ચિત્ર લોકોમાં પ્રગટ કર્યું. અશોકરાયે બોદ્ધ ધર્મને અપમાન આપનારું ચિત્ર પ્રવર્તાવનારનું મસ્તક લાવી આપનારને ઇનામ આપવાનું જાહેર કર્યું. ઇનામની આશાએ એક માણસ વિનાશકને તેને કર્તિ માની તેનું મસ્તક કાપી લાવ્યા. ભાઈનું મસ્તક જોઈ રાજાને ઘણો જ ખેદ થયો આચાર્ય ઉપગુણે આ વખતે રાજાને ઘણું સમજાવી શાંત કર્યો.
અશોકને બોદ્ધ ધર્મપર એવી શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થઈ કે, તેણે પગે ચાલીને ભરતખંડના તે કાળના પ્રત્યેક બ્રાદ્ધ તીર્થની યાત્રા કરી હતી; પ્રત્યેક ઠેકાણે સ્તુપો અને સ્તંભો ઉભા કરાવ્યા હતા. સઘળા મળી તેણે ચોર્યાસી હજાર રતુ પો બંધાવ્યા હતા, એવી દંતકથા છે. બોધિવૃક્ષ અને વાસનની રક્ષા માટે તેણે જે મોટા બાંધકામો ચણાવ્યાં હતાં, તેમાન બોધિવૃક્ષવાળા બાંધકામના કેટલાંક ખંડેરો હજુ જોવામાં આવે છે. ભિક્ષુ અને ભિક્ષુણીઓને રહેવા માટે તેણે અનેક ધર્મશાળાઓ બંધાવી હતી. હ્યુએન્સગનો પ્રવાસ વાંચતાં સ્થળે સ્થળે અશોકરાયના બંધાવેલા સ્તૂપ જેવાની વાતો આપણુ વાંચવામાં આ વે છે. ભરતખંડમાં અશોકના જેટલાં લોકોપયેગી બાંધકામો, હાલને સમ
Aho ! Shrutgyanam