________________
(૧૧૪)
ળવાથી વૃદ્ધિ પામી તક્ષશિલાના અધિકાર ઉપરથી તેને ઉજ્જયનીના અધિકાર મળ્યા; અને ત્યાંની તુરતજ મગધનું રાજ્ય હસ્તગત કરવાનો તેને પ્રસ ંગ આવ્યા. સબંધિઓને પેાતાના હુકમથી દાથી દેવા પડ્યા, અને સુસીમસાથે તેને યુદ્ધ કરવું પડયું. ગાદીએ આવ્યા પછી કલિંગઉપર સ્વારી કરવાનેા તેને પ્રસંગ આવ્યે. તેમાં શત્રુના આગ્રહવાળા અવરોધથી અશાકને ત્યાં મેટા સદાર કરવા પડયે. એક લેખમાં લખ્યું છે કે, કલિંગની સ્વારી વખતે દાઢ લાખ માણસને કેદ કરી લેવામાં આવ્યા, ઉપરાંત એક લાખ માણસ રણુ સંગ્રામમાં માર્યું ગયું હતું. કલિંગઉપર વિજય મળતાંજ અશાતે મહા શાક ઉત્પન્ન થયા હતા, એમ કહેવાય છે. એક પછી એક બની આવેલા નાવાએ રાજાને જુવાનીમાં ઉગ્ર સ્વભાવને બનાવ્યે હાય, તે તે અસવિત નથી. પરંતુ તેની સ્વાભાવિક પ્રકૃતિ તા સારીજ હતી. જધર્મનું શિક્ષણ તેના બાળમગજપર અસર કરી રહ્યું હતું; તેને પરિણામે કલિંગની કતલ પછી અશાકને શેક થયા હતા, અને તેને સ્વભાવ કૈઢ વય સાથે નમ્ર થતે ચાગે. મેટા અધિકારની મેાટી જોખમદારી માટે અને પ્રજાના પાલક તરિકે તેણે પેાતાને જોવા માંડયેા. બુદ્ધિ, અનુભવ અને પ્રસંગેાથી પરિપક્વ થએલા એવા તે અશેકાયને પોતાના ક્રૂર કૃત્યુના પશ્ચાતાપ થવા માંડયે. ઉચ માસ અનુભવ થયા પછી વધારે નમ્ર અને શાંત બને છે; તેમ અશાકરાય પેાતાના સ્વભાવને બુદ્ધિથી નમ્ર કરતા હતા. એટલામાં ઉપચુમ નામના આદાચાર્ય તેને મળી આશ્યે; અને તેના ઉપદેશે . રાજાના મનને શાંત મનાવ્યું.
અશે કરાયને ઉપરિત ઉપાધનાર બહુાચાય ઉપગુપ્ત વિગરાની ના મની વૈશ્યાતિનેા હતેા. મથુરાના બજારમાં સુગંધિ દ્રવ્ય વેચવાની તે દુકાન રાખતે હતેા. એકવાર જ્યારે તે દુકાનઉપર બેઠા હતા, તેવામાં મથુરાની રાજનાયિકા વાસવદત્તાની દાસી હરિચંદન લેવાને આવી. તેણીએ ઘેર જઇ પેાતાની શેઠાણી આગળ ઉપગુપ્તના સાદર્યનાં એવાં વખાણ કયા કે, વાસવદત્તા ગણિકા છતાં તેનાઉપર માહિત થઇ. તેણીએ એક પ્રેમપત્રિકા લખી ઉપગુપ્તને સ્નેહ અને સંગ ઇચ્છયેા. ત્યારબાદ ઉપગુપ્ત તરફથી જ્યારે તેણીને તે ૧ જૈનગ્રંથકારના અભિપ્રાય પ્રમાણે તેને જનાચાર્ય મળ્યે ; કેમકે આગળ જણાવવામાં આવતું તે આચાર્યનું વૃત્તાંત જૈનધર્મ સબંધિ વૈરાગ્ય દશાનેજ મળતું છે.
Aho! Shrutgyanam