________________
( ૧૧૨ )
અને અંતઃપુરની શોભારૂપ રાણીએ પરિહાસમાં રાજાને વિરૂપ કહેવાના મા રપે ઉછળતી આગમાં બળીને ભસ્મ થઇ ગઇ. અશાકવદાનમાં આ ક્રૂર કથા છે. પરંતુ તેમાં જૂદું નિમિત્ત છે.પોતાના ઉદ્યાનના અોકવૃક્ષને મેહાર તેડવામાટે રાણીઓને ઉછળતી આગમાં ટુમાવી દેવાની કથા તેમાં છે ઉપર જણાવેલા તે બન્ને ગુન્ડાએ કઇ એવા નથી કે, જેનેમાટે મગધરાજ અશાકના મુખમાંથી આવી ક્રૂર આજ્ઞા થાય !
અહંકારના અશ્વપર ચડેલા શાક રાજાએ વળી દેવાની સાથે પેતારી તુલના કરવા માંડી હતી. તે પેાતાને ઈંદ્ર અને પાટલીપુત્રને ઇંદ્રની નગરી અમરાવતીથી ઉત્તરતાં માનતેજ નહીં પેાતાના મુલકમાં એક વાત તેને એકી લાગી; અને તે એકે, પાટલીપુત્રમાં નરકસ્થાન નથી. તે ન્યૂનતા પૂરી પાડવા માટે પાટલીપુત્રમાં તેણે એક મેટી જગ્યા બનાવી, પુરાણાનુસારે તેમાં નરકસ્થાન સ્થાપ્યું. તે નરકસ્થાનમાં ગુન્હેગારેને કમકમાટ ઉપજે તેવી શિક્ષાએ તેણે કરવા માંડી. કરવતેથી વેહેરીને, જીવડાએ પાસે ફેલાવીને અને કડકડતા તેલમાં જીવતાં માજીસાને તળીને તે મેાજ લેવા શિખ્યા; અને આખરે જ્યારે તેના ત્રાસથી દેશમાં ગુન્હા અને ગુન્હેગારે ખૂટી ગયા, ત્યારે તે નરકસ્થાન આગળ તેણે બાગબગીચા અને દેશાંતાની વિવિધ ૨૫ણીયતાની રચનાએ કરાવી ; અને તે સુંદર બાગ જોવાના લાભથી અંદર આવતાં મનુષ્યને તેણે વગર કારણે મારી નાંખવાને ક્રમ ચાલુ કર્યું. જનરલ કીંગહામ લખે છે કે, માળવાની સુમેદારી દરમ્યાન પણ્ તેણે ઉજ્જયનીમાં તેવીજ રીતનું નરકસ્થાન બંધાવ્યું હતું.
પાટલીપુત્રના નરકસ્થાનના ભાગમાં એકવાર એક આદુ સાધુ તેની ૨મણીયતાથી ખેંચાઇને આવ્યા; અને યમજેવા કઠીણુ હૃદયના તે નરકસ્થાનના ઉપરી જલાદે તેને મેટા અધિકારીપાસે લેઇ ગયા. ત્યારબાદ તે સાધુને નર
ભોગને હુકમ થયા પછી તેણે ઇશ્વર પ્રાર્થનામાટે અનુજ્ઞા માગી ; અને જેટલામાં તે પ્રાપ્ના કરતે હતા તેટલામાં એક બીજા નિર્દેષ માણુસને તે રા ક્ષસેા સરખા જલાદાએ વેહેરવા માંડયા. મસ્તકાર કરવતીને ઘસરકા થતાંજ તેમાંથી તેનાં ઉષ્ણુ રૂધિરની સેડ ઉડી; અને તેની અસહ્ય અને હૃદયભેદક મરણુ ચીચીયારીથી પેલા ઔાઢું સાધુનું ધ્યાન ઉડી ગયું ; અને તે તુરત મ્ હુંપદને પામ્યું; અને નરકસ્થાનના સીપાઇઓએ તેને ઉષ્ણુ તેલમાં નાખવા છતાં, જાણે મૃતમાં તે નહાતા હ્રાય નહીં તેમ તેને ઉકળતા તેલની જરા
Aho! Shrutgyanam