________________
(૧૦૦) મગધનું રાજ્ય અને પિતાનું મસ્તક સન્માનપૂર્વક સુણીમના ચરણમાં મુકત. દેવલોકને પણ જેમ છાયા પડતી હતી, અને ભરતખંડમાં જેમના સમેવડીઆ કોઈપણ ક્ષત્રીયકુમાર નહોતા, તેવા બળવાન્ જે ભીમ અને અર્જુન તેમન મનઉપર પરંપરાના નીતિશિક્ષણના સંસ્કાર ન હોત તે, કદિ પણ દુધંધની સભામાં દ્રુપદ રાજાની પુત્રી, અને પિતાની પ્રિય પટરાણીના વસ્ત્ર ખેંચાવા દેતા નહીં. કૌરવ રાજસભાને એક પદાઘાતથી પાતાળમાં ઘાલી દે, એવા ક્રોધાવેશમાં આવેલ ભીમ તે વખતે યુધિષ્ઠરને આંખને અણસારાને વશ થઈ ગયે હતો. એ નીતિ આ કાળે આચરિત્ર ઉપરથી કઈક ઓછી થઈ ગઈ હતી; અથવા બ્રાહ્મણોના અમુક પક્ષપાતને લીધે, તેમના શિક્ષણ ઉપર આકાલિન અરૂચિ ઉત્પન્ન થઈ હતી, તેને જ પરિણામે પાટલીપુત્રના રો
વંશમાં અશોકને હાથે સે બંધનું લેહી રેડાયું હોય, તો તેમાં કશું આશ્ચર્ય નથી. જોકે ઘણું લેખકે, અને કેટલીક શધિત બાબતે, આ દેવદિય અશકરાજાને હાથે થએલી કહેવાતી ક્રૂરતાની વિરૂદ્ધ જાય છે.
સુસીમ પાટલીપુત્ર પર ચઢી આબે, પરંતુ તેની પાસે મોટું સૈન્ય ન. હેતું. અશક બળવાન્ તથા રવભાવે ઉગ્ર હતો. સર્વ પ્રધાનો તેના પક્ષમાં હતા, અને બિંદુસારનું મેટું સૈન્ય પણ તેની આજ્ઞામાં હતું. લડાઈ થતાં જ સુસીમની હાર થઈ; તે રણમાં પડે, અને તેની ગર્ભવંતી રાણું કે, જેણીને તે વખતે પૂરા દહાડા થવા આવેલા હતા, તે અશકની ક્રૂરતામાંથી બચવા અને પોતાના સ્વામિનો વંશ રાખવા, એક ચાંડાલને આશ્રયે જઈ રહી. સુ. સીમાની માફક બીજા ભાઈઓ પણ વખતે માથું ઉંચકે, એવા ભયથી અશકે તેઓની કતરા ચલાવી. બુદ્ધધર્મના ગ્રંથની અતિશયોક્તિ ભરેલી વાર્તાઓમાં પિતાના ધર્મની મોટાઈ વધારવા માટે અશકની ફરતાને વધારી વધારીને વર્ણવવામાં આવી હોય, પરંતુ હાલના શોધકે ઘણે ભાગે તેની તે ક્રૂરતાને સ્વીકારતા નથી. બુદ્ધ પ્રમાણે અશકરાયે સુસીમને માર્યા પછી પિતાના નવા ભાઈઓ અને બહેન વિગેરે રાજકુટુંબના માણસોને પોતે પિતાને હાથેજ કાપી નાંખ્યા હતા. સિંહલદ્વીપના બિદ્ધ પ્રથામાં પણ એ પ્રમા. ણેજ લખાણ છે. તિષ્ય નામનો તેને એક ભાઇ, કે જેણે અશકની કાળની જીભ જેવી કર તલવારથી બચવાને વૈરાગ્ય સ્વીકાર્યો હતો, તેના શિવાય - વાણુએ ભાઇઓને મારી નાખી અાકરાયે પિતાને માટેની પાટલીપુત્રની ગાદી નિષ્કટેક બનાવી હતી. અર્વાચીન મુગલ બાદશાહના શાહજાદાએ
Aho ! Shrutgyanam