________________
(૩) આચાર્ય પદ
पञ्चायारपवित्ते विसुद्ध सिद्धत देसणुज्जुते
परउवयारि कपरे, निच्च झाएह सूरिवरे શાસ્ત્રકાર મહારાજા શ્રીપાલ ચરિત્રની રચના કરતા જણાવે છે કે તત્ત્વ રસિકે નવપદ આરાધનાને જ મહત્વ આપે છે અને કથા રોસકોને ને દેવતાઈ ઋદ્ધિ કે ચમત્કારોમાં જ રસ હોય છે. પણ ચરિત્ર રચનાનો હેતુ તે નવપદ આરાધનાની શ્રેષ્ઠતા દર્શાવવાનું જ છે.
હિન્દી ભાષાના મહાન સાહિત્યકાર મહાવીર પ્રસાદ દ્વિવેદીના જીવનનો એક પ્રસંગ છે. એક વખત રસ્તા પર ટહેલતા તેને કંઈ બાળકના રડવાનો અવાજ આવ્યો જલ્દીથી ત્યાં જઈને જોયું તે બાળકને સાપ કરડેલું હતું. બાળક પીડાથી રડતો હતો. બાળક પાસે ઉભેલા કોઈ પણ માણસ બાળકને મદદ કરવા તૈયાર ન હતા.
દ્વિવેદીજી નજીક ગયા ત્યાં ટોળું બેહ્યું હું.. ...એ હરિજન છે. અડતા નહી.
દ્વિવેદીજી તે પાસે બેસી ગયાં. પોતાની જનોઈ કાઢી બાળકના પગે બાંધી દીધી, ઝેરી લેહી કાઢી નાખ્યું. આ પ્રાથમિક ઉપચારથી બાળક ને રાહત થતાં દવાખાને લઈ ગયા.
સવર્ણોને ખબર પડતાં તેણે દ્વિવેદીજી પર માછલા ધોવામાં બાકી ન રાખ્યું. ત્યારે દ્વિવેદીજીએ એટલે જ જવાબ આપ્યો કે માતા માનવી પ્રત્યે કરુણા ન રહે તે એ જોઈ માત્ર દેરાથી વિશેષ શું છે?
જનોઈથી ધર્મની જાળવણી એ મુખ્ય દયેય છે. એ રીતે અહીં કથા કે ચરિત્ર વડે નવપદ આરાધન એ મુખ્ય ધ્યેય છે.
પ્રથમ બે દિવસ દેવતત્વને જણાવ્યા બાદ હવે ત્રણ દિવસ ગુરુ તત્વ જણાવે છે આચાર્ય–ઉપાધ્યાય–સાધુ ત્રણે પદની આરાધના તે ગુરુ તત્વની આરાધના છે. આચાર્ય જૈન શાસનમાં વ્યવસ્થાપક રૂપે છે.
પ્રશ્ન:- શરીરધારી એવા અરિહંતદેવ અને નિરંજન–નિરાકાર સિદ્ધ દેવ ને સ્વીકાર્યા પછી ગુરુની જરૂર જ શું છે?
– – આખી અવસર્પિણી કે ઉત્સર્પિણીમાં અરિહંત દેવ માત્ર
