Page Text
________________
૭૫ આ તો ખ્યાલ ન આવે તેવી વાત. રંગમંડપની ડાબી તરફના બે મુખ્ય સ્તંભોમાં સાદી કોતરણી રાખી છે. એની સામે જ જમણી તરફના બે સ્તંભોમાં બારીક કોતરકામ છે. મોટાભાઈનાં માન જાળવવા તેજપાળે હસ્તિશાળામાં બધી ગૃહસ્થમૂર્તિઓમાં એક વસ્તુપાળની જ મૂર્તિનાં માથે છત્ર રચાવ્યું છે. તેજવસતિનું આ સમર્પણતેજ પણ જબરું છે. હસ્તિશાળા માટે એક કડવો ઉલ્લેખ મળે છે : પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ પછી મંત્રીશ્વરે યશોવીર મંત્રીને જિનાલયની કોઈ વાસ્તુગત ભૂલો હોય તો જણાવવા કહ્યું. યશોવીર મંત્રીએ કહ્યું : “ભગવાનની પીઠ પડે તેવી જગ્યાએ હસ્તિશાળામાં પૂર્વજો બિરાજમાન કર્યા તે ખોટું થયું છે. મંદિરજીના દાદરા પણ વધુ પડતા નાના છે...” આજ લગી એ ભૂલ પણ ટકી રહી છે. ભાવિભાવ. આમ પણ, અંજનશલાકા થઈ ચૂકી હોય અને પ્રભુ પ્રતિષ્ઠા પામી ગયા હોય તેવાં દેરાસરોમાં કરુણ કે ક્રૂર દૃશ્યો ન હોવા જોઈએ તેવી મર્યાદા છે. વિમલવસતિમાં કાલિયદમનની ચિત્રવાર્તામાં નાગિણીઓ કરુણ હાલતમાં છે અને હિરણ્યકશિપુવધ તો ભયંકર ક્રૂર દેશ્ય છે. ઔર. મહાપુરુષોની મોટાઈના ગુણ ગાવા જોઈએ. અને ભૂલોની પાછળ તેમનો ઉદાત્ત આશય હોય કે ચોક્કસ સંયોગોમાં તે ભૂલ, ભૂલ તરીકેની ઓળખ જ ગુમાવી દેતી હોય એ બને. વિ. સં. ૧૩૬૮માં અલ્લાઉદ્દીન ખીલજીએ આ બંને વસતિનાં મૂળમંદિરોને ખંડિત કરી નાંખ્યાં હતાં. આવા નઘરોળ આક્રમણકારો આટલે સુધી કેમ આવી શક્યા ? આ સવાલના જવાબો ઘણા સૂઝે છે. પણ તે કબૂલવાની હિંમત થતી નથી. - દેલવાડાજીમાં પિત્તલમંદિરજી છે અને ચૌમુખજી મંદિર છે. એકમાં છે શ્રી આદિનાથ પ્રભુ, પંચધાતની ભવ્ય પ્રતિમા, બીજામાં છે શ્રી પાર્શ્વનાથ દાદા. પ્રભુ ત્રણ માળે ચૌમુખે બિરાજમાન છે. ત્રીજું નાનું જિનાલય શ્રી વીરપ્રભુનું છે. તેમાં ભિત્તિચિત્રો મજાનાં છે.
વિમલવસહિ અને લૂણિગવસતિનાં સંમોહનને લીધે આ મંદિરોમાં વધુ સમય આપી શકાતો નથી. વિમલમંત્રીએ વિમલવસતિના નિર્વાહ માટે આબુની આસપાસ ૩૬૦ ગામોમાં પોરવાડ જ્ઞાતિના જૈનોને વસવાટ આપ્યો હતો. રોજ તે તે ગામનો સંઘ આવીને સ્નાત્ર ભણાવતો. તેજપાલમંત્રીની ભૂણિગવહિના નિર્વાહની વ્યવસ્થા સરળ હતી. જિનાલયની સાલગીરીના અઠ્ઠાઈ ઉત્સવના આઠ દિવસ આઠ ગામને ફાળવ્યા હતા. તેમાં પહેલો દિવસ ચંદ્રાવતી, ઉંબરણી અને
કીસરઉલીનો હતો. આ કીસરઉલી તે આજનું કિવરલી. અમારે ત્યાં આઠ દિવસ રહેવાનું છે.) બીજો દિવસ કાસીન્દ્રા, ત્રીજો દિવસ બ્રહ્માણ કહેતા વરમાણ, ચોથો દિવસ ધઉલી, પાંચમો દિવસ મુંડસ્થળ મતલબ મુંગથલા, છઠ્ઠો દિવસ અણાદ્રા અને ડભાણી, સાતમો દિવસ મંડાર, આઠમો દિવસ સાહિલવાડા. નેમનાથનાં પંચકલ્યાણકની ઉજવણી દેલવાડા ગામ કરતું . દેરાસરનો વહીવટ મંત્રી મલ્લદેવ, મંત્રી વસ્તુપાળ-તેજપાળ અને અનુપમાદેવીનાં પરિવારજનો કરે તેવું નક્કી થયું હતું. ભવિષ્યમાં તેમના વારસદારો કરે તે નિશ્ચિત કરાયું હતું.
બંને વસતિમાં સ્થાનની શિસ્ત જાળવ્યા વિના ઘણાય શિલાલેખો મૂકાયેલાં છે. કોઈ ખૂબ પ્રાચીન છે. કોઈ સાવ નવા છે. લૂણિગવસતિની હસ્તિશાલામાં બે મોટા લેખ છે. એકદમ સુંદર છે. તેની લખાવટ અત્યંત મનોહર છે.
વિ. સં. ૧૨૮૭માં લૂણિગવસતિની પ્રતિષ્ઠા થઈ. વિ. સં. ૧૩૬૮માં આ મંદિર ઇસ્લામી આક્રમણનો ભોગ બન્યું. વિ. સં. ૧૩૭૮માં કોઈ પેથડ શ્રાવકે જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યો. એક નાનો સરખો શિલાલેખ આ પેથડ શાહનો પણ છે.
હકીકતમાં તો કલાદેવતાએ ધરતીનાં કાગળ પર પોતાના હસ્તાક્ષર કર્યા છે, આ મંદિરોનાં રૂપમાં, કલાદેવતાના મરોડદાર અક્ષરો અને તેની નિરવદ્ય ભાષા વાંચવામાં અનહદ આનંદ સાંપડે છે.
(વિ. સં. ૨૦૬૦)
| SR No. | 009104 |
| Book Title | Sadhu to Chalta Bhala 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamrativijay |
| Publisher | Pravachan Prakashan Puna |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 91 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 1 MB |