Sadhu to Chalta Bhala 2

SR No.: 009104
Original Sutra Author: N/A
Author: Prashamrativijay
Publisher: Pravachan Prakashan Puna
Publication Year: 2006
Total Pages: 91
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 1 MB

Page 42

ઘુમ્મટના છતના ત્રેવીસમા થર પછી સાત થર ઝુમ્મર નીચે ઉતર્યું. એટલે કુલ ત્રીસ થર થયા. ઝુમ્મરની નીચે ચક્ર મૂક્યું છે તે એકત્રીસમો થર. તેમાંથી બત્રીસમાં થરે મસ્ત મજાનો મોગરો નીચે ઉતરે છે. મોગરાની વચ્ચે ફૂલોની પાંખડીઓ છે. તેની નીચે નર્તિકાઓ સંમોહક નૃત્ય કરી રહી છે. ઝુમ્મરના છેવાડે નાનકડું શૃંગ. પાંત્રીસમા થરે ઘુમ્મટ અટકે છે. પાંચમા આરાના પાપે જ એ અટક્યો. બાકી હજી આ ઘુમ્મટ વિસ્તરતો રહેત. ભવિષ્યની પેઢીનાં નસીબ આટલું જ જોવાના હશેને. અને આ ‘આટલું જ’ ખરેખર તો ‘આટલું બધું' છે. આનાથી વિશેષ શું થઈ શકે ? સૂઝતું નથી. વિમલવસતિના રંગમંડપનો ઘુમ્મટ જોયા પછી મંત્રી તેજપાળે એક કદમ આગળ ચાલીને આ ઘુમ્મટ રચ્યો. લૂણિગવસહિનો ઘુમ્મટ જોઈને હવે કોઈ અડધું કદમ પણ આગે વધી શકવાનું નથી. IT IS ENOUGH. કર્નલ ટૉડ આબુની મુલાકાતે પહેલીવાર આવ્યા ત્યારે બોલી ઉઠ્યા હતા : MY HEART BEAT WITH JOY. મારું હૃદય ધડકી ઉઠ્ય. 1 EXCLAIMED EUREKA. મારે જે જોઈતું હતું તે મને મળી ગયું.
લૂણિગવસહિ EUREKAની અનુભૂતિ આપે છે. આયુરેકાનો અર્થ એ થાય છે કે આપણને જોઈતું હતું તે એટલું બધું મળી ગયું કે હવે બીજા કશાની જરૂર નથી રહી. હા, લૂણિગવહિના રંગમંડપને જોયા પછી – ગોખલાઓ - છતો સ્તંભો-તોરણો કશે જ જોવાનું સૂઝતું નથી. WE EXCLAIM EUREKA.
આબુ પરની આજની સાંજ સુધરી ગઈ. આ યોગાનુયોગને દુહાઈ આપવાનું મન થાય છે. આજે ધ્યાનથી દેરાણી જેઠાણીના ગોખલા જોયા અને આજે જ આ ગોખલામાં પ્રભુ બિરાજ્યા તેની સાલગીરીનો દિવસ છે.
દેરાણી નાની અને જેઠાણી મોટી. બંને વચ્ચે સ્પર્ધા હતી. પોતાના પિયરથી નવલાખ રૂપિયા લાવીને બંનેએ ગોખલા તૈયાર કરાવ્યા. એકબીજાના ગોખલા જોઈને ફરીથી નવો ગોખલો રચાવે, જૂનો તોડીને. આવું ત્રણવાર અથવા સાતવાર થયું. પછી વસ્તુપાળ અને તેજપાળે કૅસ હાથમાં લીધો. બંને એકસરખા ગોખલા રચાવ્યા. શિલ્પીએ દેરાણી કરતાં જેઠાણી મોટી કહેવાય તે પૂરવાર કરવા જેઠાણીના ગોખમાં બે વિશેષતા મૂકી. હાથીની સંખ્યા અને ઉપરની ત્રીજી દેવીની ડોક. કહા જાતા હૈ કિ – થી શરૂ થતી આ કથામાં તથ્ય શું છે? કદાચ,
કોઈ જ તથ્ય નથી. બંને એક સરખા જ ગોખલા છે. બંનેની રચનામાં દેરાણી અને જેઠાણીનો ઝઘડો નથી, સમજો કે ઝઘડો હોય તો કંઈ દેરાણી અને કંઈ જેઠાણી વચ્ચે ઝઘડો હતો ? વસ્તુપાલને બે પત્ની, લલિતા દેવી અને વયજલ્લા દેવી. તેજપાલને બે પત્ની, અનુપમાદેવી અને સુહડા દેવી. આ ચાર નારીરત્નોમાં સ્પર્ધા થવાનો સંભવ જ નથી, અને જો સ્પર્ધા હોય તો ચારેય વચ્ચે સ્પર્ધા થવી જોઈએ કેમ કે દેરાણી જેઠાણી પછીનું બીજી પરિબળ છે શોક્ય . સરવાળે ચાર ગોખલા બને તો જ પૂરો ઉકેલ આવે. પરંતુ આવો કોઈ જ સ્પર્ધાભાવ નહોતો. સાચી વાત તો એ છે કે આ બે ગોખલા એક જ વ્યક્તિ માટે બન્યા છે. સુહડાદેવી. તેજપાલની તે દ્વિતીયભાર્યા. બંને ગોખલા પર એક સરખો શિલાલેખ છે કે તેજપાળે નિજદ્વિતીયભાર્યા સુહડાદેવીના શ્રેયાર્થે આ ગોખલા રચાવ્યા. સુહડાનું સંસ્કૃત નામ શું હોઈ શકે ? શુભાઢયા, શુભદા, સુખદા કે સુખંદા. વસ્તુપાળ ચરિતમાં આ નામ છે : સૌખ્ય – લતા. આજની ભાષામાં લખીએ તો અખંડ સૌભાગ્યવતી શ્રીમતી સૌખ્યલતાદેવી તેજપાળ ઠક્કરની કલ્યાણપ્રાપ્તિ કાજે આ ગોખલા ભરાવવામાં આવ્યા છે.
શું છે આ ગોખલામાં ? પબાસણની આગળ બે થાંભલી છે. તેની ઉપર છજું. તેની પર ગવાક્ષિકાઓ થરબદ્ધ રીતે ઉપર ને ઉપર જાય છે. ઝીણી થાંભલીઓ, નાના ઝરૂખડા, નાજુક કારીગરી, ગોખલાનાં દ્વારની ઉપર ક્રમસર ત્રણ દેવી મૂર્તિઓ, એકની પાછળ એક. ગોખલાના ગર્ભની બંને તરફની બાહરી ભીંત પર આજ લયકારી. પબાસણના ઓટલાનો ભાગ નીચે તરફ સંકોડાતો આવે છે. તેમાં વચ્ચે ગજથર લીધો છે. અડધેથી એ ઓટલો પહોળો થાય છે. પથ્થરને જેટલો કોતરી શકાય, કોરી શકાય તેટલો કોતર્યો છે, કોર્યો છે. આરસપહાણને જેમ ઝીણું શિલ્પ મળે તેમ એ વધુ સંમોહક લાગે. આ ગોખલાઓ આરસના છે તે નક્કી. પરંતુ તેની પર જે કાર્નિંગ થયું છે તે પરથી એ હાથીદાંતના હોય તેવો દેખાય સર્જાય છે. પથ્થરને ફૂલ જેવો નાજુક બનાવી દીધો છે અહીં.
આ ગોખલાઓમાં પ્રભુ પ્રતિષ્ઠા વિ. સં. ૧૨૯૭માં થઈ. વૈશાખ સુદ ચોથે, ગુરુવારે.