Page Text
________________
ભગવાનનાં નવાં મંદિરની વાતે પ્રભાવિત છે. જાણે દિગંબરોના ભગવાન નીકળ્યા અને દિગંબરો તીર્થ બનાવી રહ્યા છે તેવું એકતરફી વાતાવરણ સર્જાઈ ગયું છે. આપણે આપણી મૂર્તિ માંગીશું તેના અર્થઘટન રૂપે તે લોકો શો અવળો પ્રચાર કરશે તે સોચી શકાતું નથી. આ જમાત બીનભરોસાપાત્ર છે તે અંતરિક્ષ, શિખરજી જેવાં તીર્થોનાં પ્રકરણોથી પૂરવાર થઈ ગયું છે. આ મૂર્તિઓ આપણને મળી જાય તો સારું છે. મળી જ જશે તેમ માનવું ગમે છે.
જે નથી મળવાનું તે યાદ આવે છે : ખોદકામ દરમ્યાન સરસ્વતી દેવી અને અંબાદેવીની મૂર્તિ પણ નીકળી છે. આરસ પાષાણની બનેલી. એમાં સરસ્વતીજીની પ્રતિમા તો અદભુત છે. ધવલરંગી આરસ સારી જાતનો વાપર્યો છે. મૂર્તિની મુખમુદ્રા પ્રમુદિત છે. મૂર્તિનાં ગળે ઝૂલી રહેલા હાર કોતર્યા છે. પગમાં ઝાંઝર અને ઘૂંઘરું બને છે. પગના અંગૂઠા કરતા તર્જની લાંબી બતાવી છે. વસ્ત્રસજજા મનોહર છે. એક હાથમાં રહેલી વીણા નાજુક નમણી છે. બીજા હાથમાં પોથીનાં પાનાં છે.
વીસનગરમાં મોટા દેરાસરે ગભારાની ડાબી તરફ વિ. સં. ૧૫૨૨ના શિલાલેખવાળી સરસ્વતીમૂર્તિ છે. તેની પર પ્રતિષ્ઠાચાર્ય શ્રી લક્ષ્મીસાગરસૂરિજી મનું નામ પણ છે. રાંતેજ, સુરત વડાચૌટામાં સરસ્વતીની બેનમૂન પ્રતિમાઓ છે. પરંતુ અહીંની પ્રતિમા અલૌકિક છે. મા સરસ્વતી-દેવીરૂપે પ્રકટ થયા હોય, આછેરાં સ્મિત સાથે બોલતા હોય ને બોલવાની ક્ષણે જ પથ્થરમાં પરિવર્તિત થઈ ગયા હોય, તેવા જીવંત લાગે છે.
બંને દેવીની મૂર્તિની સાથે અઢી કિલોના સોનાના દાગીના અને નીલમની વીંટી પણ નીકળી છે. દિગંબરોમાં આ દેવી હોતી નથી અને આભરણપૂજા તો કદાપિ તેમણે માન્ય રાખી નથી, માટે આ બે દેવીઓની પ્રતિમાઓ આપણને જ મળવાની હતી. નિશ્ચિત હતું. દિગંબરોએ કહ્યું કે ‘આ મૂર્તિ અમારી જ છે.' વિવાદ લાંબો ન થાય માટે સરકારે નિર્ણય લીધો કે ‘બે દેવીનું મંદિર ગામમાં જુદું બનાવવું, ખર્ચે બંને સંઘે કરવો. દેવીઓનું મંદિર ગામ સંભાળે.'
આમ પુરાવા આપણી તરફેણમાં હોવા છતાં મૂર્તિ આપણા હાથમાં આવી નથી શકી. દાગીના પંચાયતે કબજામાં રાખ્યા છે, સીલબંદ. મંદિર પુરાતત્ત્વ ખાતાનું છે. મૂર્તિઓ આજ લગી તો હાથમાં સોંપાઈ નથી, દિગંબરો શું
કરશે તે કહી શકાતું નથી.
| ઉમતામાં આ દેરાસર નીકળ્યું તે કોણે બંધાવ્યું હશે તેના પુરાવા શોધવામાં આવ્યા. એક કડી મળી છે. મંત્રીશ્વર ઉદયનના બે પુત્ર. બાહડ અને આંબડ. આંબડનો પુત્ર કુમરસિંહ. તેણે આ મંદિર અને મૂર્તિ બનાવ્યા છે. આ ગામમાં મંદિર બનાવ્યું તો એ ટીંબામાં કેવી રીતે દબાઈ ગયું ? આ સવાલ પર પણ શોધખોળ ચાલી છે.
ઈ. સ. ૧૩૬૦ પૂર્વે આ ગામની જાહોજલાલી ખૂબ હતી. આસપાસનો ઈલાકો સમૃદ્ધ હતો. અલ્લાઉદ્દીન ખીલજીના સેનાપતિ મલેક ઠાકુરે આ ગામને લૂંટીને બાળી નાંખ્યું હતું. ઈ. સ. ૧૩૬૦માં આ બનાવ બન્યો. પછી બે વખત આ ગામ વસ્યું. બંને વખત તેની પર આક્રમણ થયું અને ગામ જ આખેઆખું બાળી નાંખવામાં આવ્યું. જમીનમાં ઊંડું ખોદતા આજેય રાખોડા નીકળી આવે છે. આટલું ઓછું હોય તેમ ઈ. સં. ૧૭ર૬માં મરાઠા સરદાર કંતાજી બાંડેએ આ ગામને લૂંટીને બાળી નાંખ્યું હતું. ચાર વખત બળી ચૂકેલાં ગામને પાંચમો ફટકો કુદરતનો વાગ્યો. ઈ. સ. ૧૮૨૫માં રૂપેણ નદીમાં ભયાનક પૂર આવ્યાં તેમાં આ ગામ તારાજ થઈ ગયું.
રાજગઢી માટે અનુમાન એવું છે કે, મુસ્લિમ આક્રમણો મંદિરને આગનો ભોગ ન બનાવે અને મૂર્તિને હથોડાથી ભાંગી ન નાંખે તેવા ઉમદા આશયથી આજુબાજુના વિસ્તારની ઘણી મૂર્તિઓ ભેગી કરવામાં આવી હશે. તે બધી આ મંદિરના અંદરના ચોકમાં મૂકી હશે. તે મૂર્તિઓ તૂટે નહીં માટે ઇંટોડાની પાળી કરી તેમાં મૂર્તિઓ પધરાવીને તેની પર રેતીના ઢેર પાથર્યા હશે. જયાંથી, જેટલી અને જેવી મૂર્તિ આવી તે સમાવી લીધી હશે. ટીંબો ચણતી વખતે મંદિરનાં શિખર તોડીને તેના ટુકડા મંદિરના જ ખોળે પાથરી દીધા હશે.
આજે મંદિર ટીંબાની બહાર આવી ચૂક્યું છે. અમે આ મંદિરને મધ્યાહ્નના સમયે ભરઉજાળે ધ્યાનથી જોયું. શિલ્પકલા સુંદર છે. ગૂઢમંડપ અને ગભારો બંને નાના છે. ગભારામાં એક જ મોટા ભગવાનું હશે તેવું લાગે છે. દિગંબરોની ઊભી મૂર્તિઓ માઈ ન શકે તેવી નાની દેવકુલિકાઓ છે. તેમાં ઝાંખરા ઊગી ગયા છે. મૂળનાયક પ્રભુના પબાસણ પર તડકો પથરાયો હતો. શિખર અને ગુંબજ જમીનદોસ્ત થઈ ચૂક્યા છે. દેવકુલિકાઓમાં ક્યાંક માર્બલ
| SR No. | 009104 |
| Book Title | Sadhu to Chalta Bhala 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamrativijay |
| Publisher | Pravachan Prakashan Puna |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 91 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 1 MB |