________________
૧૬૨
દશવૈકાલિકમૂલસૂત્ર-સટીક અનુવાદ વિવેચન - ૨૩૬, ૨૩૭ -
પહેલું સ્થાન કહીને હવે બીજું સ્થાન કહે છે - જેમકે પોતે બિમાર ન હોય છતાં બિમાર છે તેમ કહે. પરનિમિતે પણ તેમજ જાણવું તથા ક્રોધ-માન-માયા-લોભથી જૂઠું બોલે. જેમકે - “માનથી પોતે બહુશ્રુત હોવા છતાં પોતાને બહુશ્રુત કહે, ગૌચરી જવાના પ્રમાદથી કપટ વડે કહે કે - “મારા પગ દુખે છે.” ઇત્યાદિ - ૪ - ભચથી - કંઈક ખોટું કર્યા પછી પ્રાયશ્ચિતના ભયથી ન કર્યું તેમ કહે. આ પ્રમાણે હાસ્ય આદિમાં પણ કહે. તેથી કહે છે - પરપીડાકારી એવું મૃષા સર્વથા ન બોલે, ન બોલાવે, બોલનારને ન અનુમોદે. લોકમાં મૃષાવાદ બધે જ બધાં સાધુ વડે નિંદિત છે, કેમકે બધાં વ્રતને અપકારી છે તથા લીધેલી પ્રતિજ્ઞા ન પાળવાથી કોઈ વિશ્વાસ ન કરે, તેથી સાધુ મૃષાવાદનો ત્યાગ કરે.
• સૂત્ર - ૨૩૮, ૨૩૯ -
સંયમી સાધુ - સાળી, સચિત કે રાશિત પદાર્થ, જે થોડો હોય કે ઘણો, દાંત ખોતરણી માત્ર પણ હોય, તે જે ગૃહસ્થના કાવગ્રહમાં હોય, તેને ચાયના કયા વિના સ્વયં ન ગ્રહણ કરે, બીજા પાસે ગ્રહણ ન કરાવે કે ગ્રહણ કરનારને ન અનુમોદે.
• વિવેચન- ર૩૮, ૨૩૯ -
બીજી સ્થાન વિધિ કહી, હવે બીજી સ્થાન વિધિ કહે છે - દ્વિપદ આદિ સચિત્ત, હિરણ્યાદિ સચિત્ત હોય, પ્રમાણથી અને મૂલ્યથી અલ્પ હોય કે બહુ હોય, વધુ શું કહેવું? દાંત ખોતરણી કે તૃણાદિપણ સાધુ યાચના કર્યા વિના ન લે. તે સચિત્તાદિને વિરતપણાથી સંયત પોતે ગ્રહણ ન કરે, ન બીજા પાસે કરાવે કે ન તેવાને અનુમોદે.
• સૂત્ર - ૨૪૦, ૨૪૧ -
અજાચર્ય લોકમાં શોર, પ્રમાદજનક અને દુધિષ્ઠિત છે. સંયમ ભંગ કરનારા સ્થાનોથી દૂર રહેનાર મુનિ તેનું આચરણ ન કરે. આ કાજલ અધર્મનું મૂળ છે, માહાદોષોનો પૂંજ છે, તેથી નિર્ગન્ધ મૈથુન સંસીનો ત્યાગ કરે છે.
• વિવેચન - ૪૦, ૨૪૧ -
ત્રીજી સ્થાન વિધિ કહીને ચોથા સ્થાનની વિધિ કહે છે- અબ્રહ્મચર્ય એ રૌદ્ર અનુષ્ઠાનનો હેતુ હોવાથી રૌદ્ર છે. સર્વ પ્રમાદનું મૂળ હોવાથી પ્રમાદવ છે. જિનવચન વડે અનંત સંસાર હેતુ પણે જાણીને તેને દુસ્સવ્ય કર્યું. તેથી મનુષ્યલોકમાં મુનિઓ આચરતા નથી. કેવા મુનિ ? ચાસ્ત્રિ ભેદના સ્થાનરૂપ જાણીને તેનો ત્યાગ કરે. તે પાપનું મૂળ છે. તેમાં પરલોક સંબંધી અપાયો પણ છે, આ લોકમાં મોટો દોષ એ છે કે . તેનાથી ચોરી આદિ કરવા પડે છે. તેથી મૈથુન સંબંધ, સ્ત્રી સાથે વાત કરવી પણ વર્ષો.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
