________________
B/-/૪/૨૬૬
૧૩૫ તેઉ અસંખ્યાતા, અપયર્તિા પ્રત્યેક શરીર ભાદર વન અસંખ્યાતા, અપર્યાપ્તા બાદ નિગોદો અસંખ્યાતા, અપયરતા ભાદર પૃdી-અ-લાયુ, ક્રમશ: અસંખ્યાતા, અપયક્તિા સૂમ તેઉ અસંખ્યાતપણાં, અપયતિ સુખ પૃથવી-અ-વાયુ ક્રમશઃ વિશેષાધિક, પિતા સૂક્ષ્મ નિગોદ અસંખ્યાતા, પિયપિતા ભાદર વન અનંતગણા, ચપચતા ભાદર વિશેષાધિક, અપયતા સૂમ વનસ્પતિ અસંખ્યાતા, પર્યાપ્ત સૂક્ષ્મો વિશેષ છે.
ભગવદ્ ! પર્યાપ્તા-સૂક્ષ્મો, સૂક્ષ્મ પૃની યાવતું વનસ્પતિકાયિક, સૂમ નિગોદ પયપ્તા-ભાદર ભાદર પૃટની ચાવતુ વન પ્રત્યેક શરીર ભાદર વનસ્પતિકાયિક, ભાદર નિગોદ, ભાદર ત્રસકાયિક, એ બધાં પતિામાં કોણ કોનાથી અલા, બહુ તુલ્ય, વિશેષ છે?
ગૌતમ! સૌથી થોડાં પર્યાપ્તા ભાદર તેઉકાયિકો છે, પચતા ભાદર કસકાયિક અસંખ્યાતગણા, પયતા પ્રત્યેક શરીર ભાદર વનસ્પતિકાયિક અસંખ્યાતગા, પતા ભાદર નિગોદ અસંખ્યાતગણા, પચતા ભાદર પૃથ્વી
-વાયુe ક્રમશ: અસંખ્યાતણા, યતા સૂમ તેઉકાયિક અસંખ્યાતગણા, પસતા સૂમ પૃથ્વી અપૂ વાયુ અનુક્રમે વિશેષાધિક, સૂક્ષ્મ નિગોદ પયતા અસંખ્યાતગણ, પર્યાપ્તા ભાદર વનસ્પતિકાયિક અનંત ગણા, રાયતા ભાદર વિશેષાધિક, પચતા સૂક્ષ્મ વનસ્પતિકાયિક અસંખ્યાત-ગણાં, પMિા વિશેષાધિક છે.
ભગવાન ! પતા-અપર્યાપ્તા સૂક્ષ્મ અને બાદમાં કોણ કોનાથી , બહ, તુલ્ય કે વિશેષાધિક છે ? ગૌતમ! સૌથી થોડાં બાદ પયતા છે, બાદર અપયર્તિા અસંખ્યાતગણો. અપર્યાપ્તા સૂક્ષ્મ અસંખ્યાતગણાં, પયક્તિા સૂમ સંખ્યાતપણાં.
ભગવાન ! આ સૂક્ષ્મ પૃedી અને બાદર પૃથ્વી માં પતિ-અષયતિામાં કોણ કોનાથી અત્યાદિ છે ? ગૌતમ! સૌથી થોડાં પતા બાદર પૃની છે, આપતા ભાદર પૃવીઅસંખ્યાતા, પિયક્તિા સૂમ પૃથ્વી અસંખ્યાતા, પતા સૂક્ષ્મ પૃdી સંખ્યાતા. • • • એ પ્રમાણે પર્યાપ્તા-પતા સૂક્ષ્મ અને ભાદર અકાય, તેઉકાય, વાયુકાય, વનસ્પતિકાય, નિગોદ સંબંધી સૂત્રો જણા. આ બધામાં ભાદર પર્યાપ્તાથી ભાદર અપાતા અસંખ્યાતગણા, તેથી સૂક્ષ્મ અરયતા અસંખ્યાતગણાસૂક્ષ્મ પયfપ્તા સંખ્યાતા છે..
ભગવદ્ ! આ સૂમ, સૂક્ષ્મ પૃની ચાવતુ વન, સૂક્ષ્મ નિગોદ, ભાદર, પૃથ્વી યાવતુ વનસ્પતિકાય, પ્રત્યેક શરીર બાદ વનસ્પતિકાય, બાદર નિગોદ, ભાદર ત્રસકાયિક પર્યાપ્તા-અપક્ષતામાં કોણ કોનાથી અલ્પ આદિ છે ?
ગૌતમ / સૌથી થોડાં પ્રયતા ભાદર તેઉકાયિકો છે. પતિા ભાદર કસકાયિક અસંખ્યાતગ, અપાતા ભાદર બસ અસંખ્યાતગણ, પયક્તિા
૧૩૬
પ્રજ્ઞાપનાઉપાંગસૂત્ર - સટીક અનુવાદ/૧ પ્રત્યેક શરીર ભાદર વન અસંખ્યાતા, પર્યાપ્તા બાદ નિગોદ અસંe, પયક્તિા ભાદર પૃથવી વાયુe અનુક્રમે અસંખ્યાતગણ, અપય/તા ભાદર તેfo અસંખ્યાતપણાં, અપયતા પ્રત્યેક શરીર ભાદર વનસ્પતિ અસંખ્યાતગણાં, અપયક્તિા ભાદર નિગોદ અસંખ્યાતગણાં, અપતિા ભાદર પૃથ્વી અ• વાયુ અનુક્રમે અસંખ્યાતગણ, અપયતા સૂક્ષ્મ તે અસંખ્યાતગણા, અપયક્તિા સૂક્ષ્મ પૃથ્વી અપ વાયુ અનુક્રમે વિશેષાધિક, પતિ સૂક્ષ્મ તેઉ અસંખ્યાતણા, પયતા સૂક્ષ્મ પૃની અણ વાયુe અનુક્રમે વિશેષાધિક, સૂક્ષ્મ નિગોદ આપતા સંખ્યાલગણાં, સૂક્ષ્મ નિગોદ પયાિ સંતગણાં, પયક્તિા બાદર વનસ્પતિ અનંતગણ, પર્યાપ્તા બાદ વિશેષાધિક, અપચતા ભાદર વન અસંખ્યાતપણાં, અપયક્તિા ભાદર વિશેષાધિક, ભાદર વિશેષાધિક, પિયક્તિા સૂમ વન અસંખ્યાતપણાં, અપર્યાપ્તા સુક્ષ્મ વિશેષાધિક, પચતા સુક્ષ્મ વન સંખ્યાલગણાં, સૂક્ષ્મ પર્યાપ્તા વિરોષ, સૂક્ષ્મ વિરોષ.
• વિવેચન-૨૬૬ :
બાદર સંબંધી અા બહુત્વનો વિચાર બાદરના પાંચ સૂત્રમાંના પ્રથમ સૂણવત્ બાદર વાયુકાય પદ સુધી જાણવો. પછી સૂક્ષ્મ સંબંધે અપબહુવ પણ સૂમના પાંચ સૂગોમાં જે પહેલું સૂત્ર છે, તેની માફક સૂક્ષ્મ નિગોદ સુધી જાણવું. પછી બાદર વનસ્પતિકાયિક અનંતગણાં છે કેમકે એકૈક બાદર નિગોદમાં અનંત જીવો છે. તેથી બાદર જીવો વિશેષાધિક છે. કેમકે તેમાં બાદર તેઉ સમાવેશ થાય છે. તેથી સૂક્ષ્મ વન અસંખ્યાતપણાં છે, કેમકે બાદર નિગોદથી સૂમ નિગોદો અસંખ્યાતગણી છે. તેથી સામાન્ય સૂમો વિશેષાધિક છે. • x - એમ પ્રથમ અલાબદુત્વ કહ્યું.
હવે સૂફમાદિ પર્યાપ્તિાનું બીજું અલાબદુત્વ - સૌથી થોડા અપયતા બાદર બસમાયિકો છે, તેથી અપયક્તિા બાદર તેઉ બાદર પ્રત્યેક વન, બાદર નિગોદ, બાદર પૃથ્વી-અ-વાયુ અનુક્રમે ઉત્તરોત્તર અસંખ્યાતપણાં છે. અહીં અલાબહત્વ વિયાર બાદ સંબંધી બીજા પિયત સૂત્રવત્ કરવો. પર્યાપ્ત બાદર વાયુ અપર્યાપ્ત સૂમ તેઉ અસંખ્યાતપણાં છે. • x - તેથી અપર્યાપ્તા સૂક્ષ્મ પૃથ્વી અપ વાયુ સૂમ નિગોદ અનુક્રમે અસંખ્યાતગણાં છે. અહીં સૂમના પાંચ સૂત્રોમાં બીજા સૂકવતું અલાબદુત્વ છે.
અપાતા સૂમ નિગોદથી બાદર વન અનંતગણાં છે, કેમકે એકૈક બાદમાં અનંતજીવો છે. તેથી અપર્યાપ્તા સામાન્ય બાદર વિશેષાધિક છે. • x • તેથી સૂક્ષ્મ વન અપયર્તિા અસંખ્યાત ગણાં છે. અપયપ્તિ બાદર નિગોદથી અપતિ સૂક્ષ્મ નિગોદો અસંખ્યાતગણાં છે, તેથી સામાન્ય સૂક્ષ્મ પિયક્તિા વિશેષાધિક છે
હવે સૂક્ષ્માદિ પયપ્તિાનું ત્રીજું અઘબહુત્વ - સૌથી થોડાં પયપ્તા બાદર તેઉકાયિકો છે. તેથી બાદર ત્રસકાયિક, બાદર પ્રત્યેક વન, બાદર નિગોદ, બાદર પૃથ્વી-ચાવાયુ અનુક્રમે અસંખ્યાતપણાં છે. અહીં બાદરના પાંચ સૂત્રોમાંના