________________
સૂઝ-૫o
૧૮૩
ત્રિફળાદિ, ભૈષજ-પથ્ય.
પ્રાતિહાકિ પીઠફલક શય્યા સંસ્થાક વડે પ્રતિલાભિત કરતા. પ્રતિહાર-પાછું આપવાના હેતુથી લીધેલ. તેના વડે પીઠ-આસન, ફલક-અવખંભનાર્થે કાષ્ઠ વિશેષ. શમ્યા-વસતિ કે શયન, જ્યાં પ્રસારિત પગ વડે સુવાય છે. સંસ્કારક-લઘુતર શયન.
નાથ TUાથેHT = ઈત્યાદિ. તેમાં શીલવત-અણુવ્રત, ગુણ-ગુણવત, વિરમણ-રાગાદિ વિતિ પ્રકારે, પ્રત્યાખ્યાન-નમસ્કાર સહિતાદિ, પૌષધોપવાસ-અષ્ટમી આદિ પર્વ દિનોમાં ઉપવસન-આહાર ત્યાગ. ચયા પરિગૃહીત તપોકમ વડે આત્માને ભાવિત કરતા.
નો #અવસીયUNIT૦ ઈત્યાદિ. અક્ષશ્રોત પ્રમાણ-ગાડાના પૈડાની નાભિરૂપ છિદ્ર પ્રમાણ માગ. સસરાહ-અકસ્માત, જલદીથી. આધામિક ઈત્યાદિ વ્યક્ત છે. માત્ર વ્ર - રયિત, તે ઔશિકનો ભેદ છે, જેમકે લાડવાના ચૂણદિને ફરી લાડુ રૂપે કરે અથવા ભાત-દહીં આદિ, જે કરંબકાદિપણે વિરચિત, તે ચિત કહેવાય.
કાંતારભક્ત-અરણ્ય, તેમાં ભિક્ષુકોના નિવહાર્થે જે સંસ્કારાય છે તે. દુમિક્ષભક્ત-દુભિક્ષમાં જે ભિક્ષકને માટે સંસ્કારાય છે. આ બધાં ઓશિકાદિના ભેદો છે. વર્લ્ડલિકા ભક્ત-દુર્દિન માટેનું ભોજન. ગ્લાનભક્ત-બિમારને આરોગ્ય માટે જે અપાય છે. પ્રાપૂર્ણકભકત - કોઈ પણ ક્યાંય જાય ત્યારે સંસ્કારીને અપાય છે અથવા અહીં આવેલ સાધુ આદિને જે અપાય છે તે.
મૂલભોયણ-મૂળ આદિનું ભોજન. અહીં ચાવત્ કરણથી ત્રણ પદ જણાય છે. - Mયા - કંદ એટલે સુરણકંદાદિ, નોયT - ફલ એટલે આમ આદિ. વિયા - હરિત એટલે મધુર ડ્રણ કટક ભાંડાદિ. વીવMયા - બીજો એટલે શાલિ, તિલ આદિ. ભોકતું-ભોજન કરવાનું કે પાતું - પીવાનું, આધાકમદિ ભોજન, પાન ન કહ્યું.
અપધ્યાનેન-આd આદિથી આચરિત, આસેવિત જે અપધ્યાનનું જે આસેવન તે અનર્થદંડ છે. પમાદાયરિચ-પ્રમાદ વડે - ઘી, ગોળ આદિ દ્રવ્યોના સ્થગનાદિ કરણમાં આળસ લક્ષણથી આચરિત તે અનર્થદંડ અથવા પ્રમાદ વડે આચરિત છે પ્રમાદાચરિત. હિંસણયાણ-હિંસ અર્થાત્ ખગાદિનું પ્રદાન-નિપ્રયોજન જ બીજાને અર્પણ તે હિંસપ્રદાન. પાપકર્મોપદેશ-પર્યોજન વિના કૃષિ આદિનો ઉપદેશ. “સાવધ” કરીને - જે આ જળનું પરિમાણ કરણ, તે જળને સાવધ કરીને. સાવધ કઈ રીતે ? જીવાઅષ્કાયિકવાળું કરીને અથવા કઈ રીતે ગાળીને ગ્રહણ કરે છે તે કહે છે - સાવધ કરીને. તે કઈ રીતે કરે ? જીવ વાળું કરીને. અહીં પાણીના પોરા છે તેમ કરીને.
અન્યમૂચિક - અરહંત સંઘની અપેક્ષાથી, અન્ય શાક્યાદિ. વૈદ્ય - અરિહંત ચૈત્ય અર્થાત જિનપ્રતિમા. નન્નત્થરતિદિ - આ અપવાદ કહ્યો. અહીં ન • પ્રતિષેધ માટે છે, અહંત, અહંત ચૈત્ય સિવાય. તે જો પધ્રિાજક વેષધારક હોય, અન્યતીથિંકના દેવતાના વંદનાદિનો નિષેધ કહેતા અર્વતની પણ વંદનાદિનો નિષેધ ન થાય તે જણાવવા અહીં નગ્નસ્થ મૂકેલ છે. કુવન્ન - ઉત્કૃષ્ટ, અનુકૂષ્ટ વડે.
૧૮૮
ઉજવાઈ ઉપાંગસૂત્ર-સટીક અનુવાદ આયુક્ષય-આયુકર્મના દલિક નિર્જરવાણી. ભવક્ષય-દેવભવ બંધન રૂપ કર્મગતિ આદિની નિર્જરાઠી, સ્થિતિ ક્ષય-આયુકર્મ તથા તે સિવાયની સ્થિતિનો ક્ષય થવાથી. અનંતર ચર્ય ચઈત-દેવભવ સંબંધી શરીર ત્યજીને અથવા ચ્યવન કરીને. અ-પરિપૂર્ણ, દિવ-દીતવાન, વિત-વ્યાખ્યાત શેષપણે કૃણિકના વર્તનવતુ જાણવા. તેવા પ્રકારના કુળોમાં - અહીં કેટલાંક કુળોમાં એ પ્રમાણે શેષ જાણવું. પુણત્તા - પુરુષપણે. પૃથ્વીયffત - ઉત્પન્ન થશે.
સ્થિતિપતિત કુળ ક્રમથી આવેલ પુત્ર જન્મોચિત અનુષ્ઠાન વિશેષ. ચંદ-સૂર્ય દર્શનિકા નામે પુગ જમોત્સવ વિશેષ. જાગરિય-રાત્રિ જાગરિકા, પુત્ર જન્મોત્સવ વિશેષ. નિવૃત-અતિકાંત થતા. અસુઈ-અશુચિયુક્ત, જાતકર્મ-પ્રસવ વ્યાપારનું જે કરણ-વિધાન છે. તેમાં બારસમે દિવસે અથવા બાર દિવસોનો સમાહાર તે દ્વાદશાહ, તે દિવસ જેના વડે પૂર્ણ થાય છે, તે દ્વાદશાહ દિવસ. તેમાં માતા-પિતાએ આ કહ્યું - Uવા પૂર્વ - આવા રૂપે-સ્વભાવ જેનો છે, અન્યથા રૂપે નથી, તેવું તરૂપ ગૌણશું કહે છે ? ગુણ નિષ્પન્ન, ગૌણ શબ્દ અપધાન અર્થમાં પણ વર્તે છે, તેથી અહીં કહ્યું ગુણનિષ્પન્ન. નામધેજ-પ્રશસ્ત નામ જ.
આ સ્થાને બીજી પ્રતમાં “પાંચ ધણી વડે પરિગૃહીત" ઈત્યાદિ પાઠ દેખાય છે, તે પૂર્વવત્ વ્યાખ્યાયિત કરવો. -x - એક હાથથી બીજા હાથમાં સંહૂિયમાણલઈ જવાતો. એક ખોળામાંથી બીજા ખોળામાં અતિ ઉસંગથી બીજા ઉસંગમાં જતાં, ઉસંગ સ્પર્શમુખને અનુભવતો. ઉપનર્ચમાન - નર્તન કરતો. ઉપગીયમાન - તથાવિધ બાલોચિત ગીત વિશેષથી ગવાતો કે ગવડાવાતો. ઉપલાવ્યમાન - કીડાદિ લાલનપાલન કરતો. ઉપગ્રહયમાન-આલિંગાતો, અપમાસ્યમાન - ત્રાસ હિત કરાતો. • x • ઉકંઠના અતિરેકથી નિર્દય આલિંગન વડે ન પીડાતો, સમીહિત પૂરણ કરવાથી પ્રયાસન કરાતો. પરિવંધમાન - સ્તવના કરાતો, પરિચુંmમાન - ચુંબન કરાતો, પરફ્યુમાણ-ધુમાડા તો - x - નિવૃત કે તિવ્યઘિાત જે ગિરિકંદરા તેમાં રહેલ.
હવે અધિકૃતુ વાચના - કંઈક અધિક આઠ વર્ષ ગયેલા છે જેને જખ્યાને છે. તેને અર્થથી-વ્યાખ્યાનથી, કરણથી-પ્રયોગથી. સેહાવેહ-સધાવે છે, નિષ્પાદન કરે છે. સિખાવેહ-શિક્ષા આપે છે - અભ્યાસ કરાવે છે. વિજ્ઞય પરિણયમેd - કવયિત્ તેમાં વિજ્ઞ જ વિજ્ઞક, તે આ પરિણત મગ-બુદ્ધિ આદિ પરિણામવાળો જ વિજ્ઞક પરિણત માત્ર. અહીં માત્રા શબ્દ બુદ્ધયાદિ પરિણામના અભિનવત્વને જણાવવા માટે છે. નવંગ - બે શ્રોત્ર, બે નેત્ર, બે ઘાણ, એક જીભ, એક વચા, એક મન. આ નવે સુતેલની જેમ સપ્ત-બાળપણાથી અવ્યક્ત ચેતનાવાળા, પ્રતિબોધિત - ચૌવનથી વ્યક્ત ચેતના યુક્ત કરાયેલ છે જેના તે. વ્યવહારભાષ્યમાં - શ્રોમાદિ નવ કહ્યું છે.
હાજોહી-અa વડે યુદ્ધ કરનાર. એ રીતે રથયોધી અને બાહુયોધી. બાહુ વડે પ્રમર્દન કરનાર તે બાહપ્રમર્દી. વિયાલચારી-સાહસિકપણાથી વિકાલે પણ - ત્રિમાં પણ ચરે છે છે. તેથી જ સાહસિક, સાત્વિક. અત્રે નોr • સાર્ય ભોગાનુભવ સમર્થ. - fiffસ - ન સંગસંબંધ કરશે. નો fiffસ • ન રાગ-પ્રેમ, ભોગ