________________
અa૦ ૧૦ ભૂમિકા
૨૧૯ અર્થવાળા છે, તે તપસંયમમાં રક્ત એવા ભાવ સાધુના નામો જાણવા. એકાર્થિક દ્વાર કહ્યું. હવે લિંગ દ્વાર -
• નિર્યુક્તિ - ૩૪૯, ૩૫૦ •
સંવેગ - મોક્ષ સુખની અભિલાષા, નિર્વેદ - સંસાર વિષય, વિષય વિવેક - વિષયનો પરિત્યાગ, સુશીલ સંસર્ગ - શીલવત વડે સંસર્ગ. આરાધના - ચરમકાળે નિર્માપણરૂપ, તપ - યથાશક્તિ અનશનાદિનું સેવન, જ્ઞાન - યથાવસ્થિત પદાર્થ વિષયક. દર્શન - નિસર્ગ આદિ. ચાત્રિ- સામાયિકાદિ. વિનય - જ્ઞાનાદિનો. - તથા - ક્ષાંતિ - આક્રોશાદિના શ્રાવવા છતાં પણ ક્રોધનો ત્યાગ. જાત્યાદિ ભાવ છતાં પણ માન ત્યાગથી માદવ, બીજાએ કપટ કર્યા છતાં માયાનો ત્યાગ તે આર્જવ, ધમપગરણમાં પણ અમૂછ તે વિમુક્તતા. અશનાદિ ન મળે તો પણ અદીનત રહે. સુધા આદિ પરષહ આવે તો પણ સહન કરે તે તિતિક્ષા. અવય કરણીય યોગમાં નિરતિચારતા તે આવશ્યક પરિશુદ્ધિ. આ જે ગુણો બતાવ્યા તે ભાવસાધુના લિંગો છે.
-૦- હવે અવયવહાર કહે છે - • નિર્યુક્તિ - ૩૫૧ થી ૩૫૯ -
આ અધ્યયનમાં કહેલ ગુણવાળો ભિક્ષુ ભાવસાધુ થાય છે, તેનું સ્વરૂપ આ છે - આ ગુણોથી રહિત સાધુ ન કહેવાય. આ અમારો પક્ષ - પ્રતિજ્ઞા છે. અહીં પક્ષ ધર્મ શું છે ? એવી આશંકાથી કહે છે - અવિધમાનગુણ તે અગુણ, તેનો ભાવ તે તત્વ, તેથી આ હેતુ છે, અધ્યયન ગુણશૂન્યના ભિક્ષુત્વનો નિષેધ છે, તે સાધ્ય છે. અહીં દષ્ટાંત શું છે? અહીં નિદર્શન શું છે? તે આશંકાથી કહે છે - સુવર્ણ - સ્વગુણ રહિત સોનું ન કહેવાય, તેમ સાધુના ગુણથી રહિત તે સાધુ ન કહેવાય. હવે સુવર્ણના ગુણો કહે છે -
(નોંધઃ- સુવર્ણના ગુણો વગેરેનો જે વિષય અહીં રજૂ થયેલો છે, તેનો અમે સાર માત્ર રજૂ કરેલ છે, કેમકે અમને દાબ્દન્તિક માટે આ દષ્ટાંત વર્તમાન કાળાનુસારે પ્રસ્તુત લાગે છે છતાં નિયુક્તિકાર અને વૃત્તિકારશ્રીના બહુમાન ભાવથી નોંધ લીધેલી છે.)
વિષઘાતી, રસાયણ, મંગલ રૂપ, નરમ, તપતા પીગળી જાય, વજનમાં ભારે, અગ્નિથી બળી ન જાય, કાટ વગેરેથી બગડી ન જાય, ઇત્યાદિ ગુણો સુવર્ણમાં છે. હવે તેનો સાર કહે છે
સોનાની ચાર પ્રકારે પરીક્ષા કરવી. કષ, છેદ, તાપ અને તાડના. તેનાથી નિશ્ચિત થતું સુવર્ણ જ પોતાના કાર્યનું સાધન છે.
પૂર્વોક્ત ગુણોવાળું સોનું છે, પણ કસોટી આદિમાં જે ગુણો ન દેખાડે તે અશુદ્ધ છે, તેથી તે સોનું ન કહેવાય. એ પ્રમાણે જોહરણાદિ રાખવા માત્રથી સાધુ ન કહેવાય અને ભીખ માંગીને ખાય, તેટલા માત્રથી ભિક્ષ ન કહેવાય.
જે સાધુ ઓશિક આહાર કરે, છકાયનો હિંસક હોય, પૃથ્વીકાયાદિનો આરંભ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org