________________
૯ | ૩ | ૪૬૩ થી ૪૭૦
૨૧૧
હોય કે ગૃહસ્થ, તેની હીલના કે હિંસા ન કરે તથા જે અહંકાર કે ક્રોધનો ત્યાગ કરે તે પૂજ્ય છે.
(૪૬૮) સન્માનિત કરાયેલ આચર્ય, સાધુને સતત સન્માનિત કરે છે. જેમ પિતા પોતાની કન્યાને કરે છે. યત્નપૂર્વક યોગ્ય કુળમાં સ્થાપિત કરે છે, તે સન્માનાહ, તપસ્વી, જિતેન્દ્રિય, સત્યપરાયણનું સન્માન કરે તે
પૂજ્ય છે.
(૪૬૯) જે મેઘાવી મુનિ તે ગુણસાગર ગુરુના સુભાષિત સાંભળીને તદનુસાર આચરે છે, જે પાંચ મહાવ્રતરત, ત્રણ ગુપ્તિથી ગુપ્ત, ચાર કષાયથી રહિત છે, તે પૂજ્ય છે.
(૪૭૦) જિનમત નિપુણ અને અભિગમ કુશળ મુનિ આ લોકમાં સતત ગુરુની પરિચર્યા કરીને પૂર્વકૃત કરજને ક્ષય કરી ભાસ્વર અને અતુલ સિદ્ધિ ગતિને પામે છે-- તેમ હું કહું છું.
૦ વિવેચન - ૪૬૩ થી ૪૭૦
એકીભાવથી અભિમુખ આવીને પડતાં કઠોરાદિ વચન પ્રહાર કાનમાં પડતા પ્રાયઃ અનાદિભાવના અભ્યાસથી દુષ્ટ મનોભાવ જન્માવે છે. પ્રાણીના આવા પ્રકારના વચનના ઘાતને ધર્મ સમજી, અશક્તિ આદિથી નહીં પણ સમતાના પરિણામ પામીને, દાન સંગ્રામ શૂરની અપેક્ષાથી પ્રધાન શૂર એવો જિતેન્દ્રિય થઈને જે સહન કરે, પણ ક્રોધ ન કરે તે પૂજ્ય છે.
પાછળથી અવર્ણવાદ ન કરે, અપકારીને કડવું વચન ન કહે, આ અશોભન છે એવી અને શ્રોતાને મૃત નિવેદન રૂપ અપ્રિય ભાષા ન ક્યારેય ન બોલે તે પૂજ્ય. તથા આહારાદિમાં અલુબ્ધ, ઇંદ્ર જાળ આદિ કૌત્કચ્છ રહિત, કપટ શૂન્ય, છેદ-ભેદ ન કરનાર, આહારાદિ ન મળે તો પણ શુદ્ધવૃત્તિ વાળો, બીજાને અકુશળ ભાવનાથી ન ભાવતો, હું કેવો પ્રશંસવા યોગ્ય છું, તેમ ન કહે. પોતાના ગુણો પોતે જ બીજા આગળ ન વર્ણવ, નર્તકાદિમાં અકૌતુક છે, તે પૂજ્ય છે.
અનંતરોક્ત વિનયાદિ ગુણ યુક્ત સાધુ કહેવાય અને ઉક્ત ગુણ વિપરીત તે અસાધુ કહેવાય. તેથી ગુણોને ધારણ કર અને અસાધુ ગુણોનો ત્યાગ કર. એ પ્રમાણે જાણીને રાગ-દ્વેષ રહિત થાય તે પૂજ્ય છે.
તે પ્રમાણે જ - નાનો, મોટો કે મધ્યમ હોય; પુરુષ, સ્ત્રી કે નપુંસક હોય; પ્રવ્રુજિત, ગૃહસ્થ કે અન્યતીર્થિક હોય; તેમાં રોષથી કે અસૂયાથી એક વખત અપમાન તે હીલના, વારંવાર તે હિંસા. તેના નિમિત્ત ભૂત માન અને રોષને તજીને, તે પૂજ્ય નિદાનના ત્યાગથી તત્ત્વતઃ કાર્ય ત્યાગથી રહે તે પૂજ્ય છે.
જેઓ અભ્યુત્થાનાદિ સત્કારથી નિરંતર શિષ્યોને શ્રુતોપદેશ પ્રતિ પ્રેરવાથી, યત્ન વડે કન્યાની માફક સ્થાપે છે, તે પ્રમાણે આચાર્યો શિષ્યને સૂત્રાર્થવેદી જાણીને મોટા આચર્યપદે સ્થાપે છે.. આવા પ્રકારના ગુરુને જે અભ્યુત્થાનાદિ વડે સન્માને છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org