________________
૧૪૩
૫/ ૧ / ૧૪૦ થી ૧૪
• સૂત્ર - ૧૪૦ થી ૧૪૪ -
(૧૪૦) જે કાઇ, શિલા કે ઇંટ સંક્રમણ કરવા માટે રાખેલ હોય અને તે અસ્થિર હોય તો (૧૪૧) સજય, સમાહિત ભિક્ષ તેના ઉપર થઈને ન જાય, એ પ્રમાણે પ્રકાશરહિત અને પોલા માર્ગથી પણ ન જાય, કેમકે ભગવતે તેમાં અસંયમ જોયેલ છે.
(૧ર થી ૧૪૪) જે આહાર દેનારી, સાધને માટે નિસરણી, ફલક, કે પીઠને ઉચા કરીને માંચો, કીલક કે પ્રાસાદ ઉપર ચડે, ત્યાંથી ભોનાજ - પાન લાવે તો તેને સાધુ-સાધ્વી ગ્રહણ ન કરે. કેમકે તે રીતે ચઢતી તે સ્ત્રી પડી શકે, તેના હાથ-પગ ભાંગી શકે છે. પૃથ્વીજીવ કે પૃથ્વી આશ્રિત કસ જીવોની હિંસા થઈ શકે છે. તેથી આવા મહાદોષો જાણીને સયમી મહર્ષિ માલપત ભિક્ષા ન લે.
• વિવેચન - ૧૪૦ થી ૧૪૪ -
ગૌચરીના અધિકારથી ગૌચરી માટે પ્રવેશતો. વરસાદ આદિમાં કોઈ કાળે સંક્રમણ માટે સ્થાપિત કાષ્ઠાદિ સ્થિર હોય જ નહીં તો સાધુ તેના ઉપર ન ચાલે. ત્યાં ચાલવાથી પ્રાણી વિરાધના સંભવતા અસંયમ થાય. તથા અપ્રકાશ અને અંદર સાર સહિત-પોલું હોય તો, શબ્દાદિમાં રાગ-દ્વેષ ન કરે. આ સૂત્રાર્થ કહ્યો. વળી નિસરણી આદિ ઉંચી કરીને માંસાદિ ઉપર સાધુને આહારાદિ આપવાને માટે ચડે, તો તેવા આહારાદિ સાધુ ન લે. તેમાં સ્વાર્થણાં કહ્યા મુજબ હાથ-પગ ભાંગવા આદિ દોષ છે. • x- આવા મહાદોષો જાણીને સાધુ તેવી માલોપહત ભિક્ષા ન લે.
• સૂત્ર - ૧૪૫ થી ૧૪૯ -
(૧૫) સાધુ - સાળી આપત કંદ, મૂલ, પ્રલંબ, છેદેલ પાન, તુબડુ અને આદુ લેવા ન કહ્યું. (૧૬) એ પ્રમાણે સગુણ, બોરનું ચૂર્ણ, તલપાપડી, ગોળની રાબ, પૂર-ભાટી, બીજી પણ તેની પ્રકારની વસ્તુ, (૧૪૦) જે વેચવાને માટે રાખી હોય, ઘણાં સમયથી ખૂલી પડી હોય, સચિત રજથી લિમ હોય તો સાધુ એ પ્રમાણે દેનારીનો નિષેધ કરે કે મને આવા પ્રકારનો આહાર લેવો ન કહ્યું. (૧૪૮) ઘણાં બીજવાળા ફળ, ઘણાં કાંટાવાળા ફળ, આર્થિક, કિક, બિલ્ડ, શેરડીના ટુકડા, પાપડી (ફલી), (૧૪૯) જેમાં ખાદ્યપદાર્થ ઓછો અને ત્યાજ્ય પદાર્થ અધિક હોય તેવું આપે તો લેવું ન કહ્યું.
• વિવેચન : ૧૪૫ થી ૧૪૯ -
પ્રતિષેધના અધિકારથી જ કહે છે - કંદ - સૂરણ આદિ, મૂલ - વિદારિકાદિ, પ્રલંબ - તાલફળાદિ, તે કાચા કે છેદેલા હોય, પત્રનું શાક, છાણ અને મિંજ અંતર્વતી કે આદ્ર, આદુ કાચા હોય તો ત્યાગ કરે તે જ પ્રમાણે કોલચૂર્ણાદિ મૂત્રાર્થમાં કહ્યા મુજબના છોડે. કેવા ? શેરી - દુકાનમાં વેચાતા, અનેક દિવસના રાખેલા, તેથી જ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org