________________
અo ૩ સૂ) ૮] શ્રીતત્ત્વાધિગમસૂત્ર
૧૩૫ બૂઢીપને તેના પછી આવેલો લવણ સમુદ્ર વીંટીને રહેલો છે. એ સમુદ્રને તેના પછી આવેલો ધાતકીખંડ દ્વીપ વીંટીને રહેલો છે. એ દ્વીપને તેના પછી આવેલો કાલોદધિ સમુદ્ર વીંટીને રહેલો છે. આમ ક્રમશઃ પૂર્વ પૂર્વના દ્વિીપ-સમુદ્રને પછી પછીનો દ્વિપ-સમુદ્ર વીંટીને રહેલો છે.
દરેક દ્વીપ સમુદ્રનો આકાર બંગડી' જેવો ગોળ છે. (૮) જૈનશાસ્ત્ર અને વૈજ્ઞાનિકોની દૃષ્ટિએ પૃથ્વી સંબંધી ભેદજૈન શાસ્ત્ર
વિજ્ઞાન
આકાર થાળી જેવો કે પુડલા જેવો. ઇંડા જેવો કે નારંગી જેવો.
પરિભ્રમણ પૃથ્વી સ્થિર છે, ચંદ્ર-સૂર્ય ફરે છે. સૂર્ય સ્થિર છે, પૃથ્વી પોતાની ધરી ઉપર
સૂર્યની આસપાસ ફરે છે, ચંદ્ર સૂર્યની
આસપાસ ફરે છે.
પ્રમાણ પૃથ્વી અસંખ્ય દ્વીપ-સમુદ્ર પ્રમાણ છે. યુરોપ, અમેરિકા, આફ્રિકા, એશિયા આથી પૃથ્વી અસંખ્યયોજન પ્રમાણ અને ઓસ્ટ્રેલિયાએ પાંચ ખંડ પ્રમાણ છે. હોવાથી ચંદ્ર-સૂર્યથી ઘણી જ મોટી છે. આથી સૂર્ય ઘણો મોટો છે, પૃથ્વી તેની
અપેક્ષાએ ઘણી જ નાની છે.
સ્વરૂપ પૃથ્વી પૃથ્વીસ્વરૂપ છે, ગ્રહ નથી. પૃથ્વી બુધ વગેરેની માફક એક ગ્રહ છે.
સર્વ દીપ-સમુદ્રોના મધ્યમાં આવેલા દ્વીપનું નામ વગેરે– तन्मध्ये मेरुनाभिर्वत्तो योजनशतसहस्त्रविष्कम्भो जम्बूद्वीपः ॥३-९॥
સર્વ દ્વીપ-સમુદ્રોની મધ્યમાં જંબૂ નામે ગોળ દ્વીપ છે. તે એક લાખ યોજન પહોળો છે. તેની મધ્યમાં મેરુ પર્વત આવેલો છે.
જબૂદીપ ૧ લાખ યોજન પહોળો છે. લવણ સમુદ્ર ૨ લાખ યોજન પહોળો છે. ધાતકીખંડ દ્વીપ ૪ લાખ યોજન પહોળો છે. કાલોદધિ સમુદ્ર ૮ લાખ યોજન પહોળો છે. પુષ્કરવદ્વીપ ૧૬ લાખ યોજન પહોળો છે. પુષ્કરવર સમુદ્ર ૩૨ લાખ યોજન પહોળો છે. આ પ્રમાણે બમણો બમણો વિસ્તાર અંતિમ સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર સુધી જાણવો ૧. જેકીપ સિવાય સમજવું. જમ્બુદ્વીપ તો થાળીના આકારે ગોળ છે.
