________________
૩૩૨
વા-અથવા
| | અંતિમ-છેલાં. અંતમુહુરં-અંતમુહૂર્ત. | વિ-૧ણ.
શબ્દાર્થ-દેવતા, નારકી, અસંખ્યાત આયુષ્યવાળા મનુષ્ય અને તિર્યંચ (પિતાના ભવનું) છ માસ બાકી આયુષ્ય હોય, ત્યારે પરભવનું આયુષ્ય બાંધે છે. બાકીના નિરૂપકમી (મનુષ્ય અને તિર્યંચ ગતિવાળા) (પિતાના ભવને) ત્રીજો ભાગ બાકી આયુ રહે, ત્યારે આયુષ્ય બાંધે. સોપકમી આયુષ્યવાળા વળી (પિતાના આયુષ્યના) શેષ ત્રીજે ભાગે અથવા નવમે ભાગે અથવા સત્યાવીશમે ભાગે અથવા છેલ્લા અંતર્મુહૂર્ત પણું પરભવનું આયુષ્ય બાંધે.
વિવેચન–દેવતા નારકી અને અંસખ્યાતા આયુવ્યવાળા મનુષ્ય અને તિય (યુગલીયા) પિતાના ભવનું આયુષ્ય છમાસ બાકી રહે ત્યારે પરભવનું આયુષ્ય બાંધે અને તેઓ નિરૂપકમીજ હોય. બાકીના (એકેદ્રિય, વિલેંદ્રિય, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ અને મનુષ્ય) નિરૂપકમી
અને સોપકમી એમ બે ભેદે છે. તેમાંથી નિરૂપકમી છે પિતાના આયુષ્યને ત્રીજો ભાગ બાકી રહે ત્યારે પરભવનું આયુષ્ય બાંધે અને સેપક્રમી જીવે પોતાના આયુને ત્રીજો ભાગ બાકી રહે છતે અથવા નવમ ભાગ બાકી રહે છતે અથવા સત્યાવીશમે ભાગ બાકી રહે છતે પરભવનું આયુષ્ય બાંધે; અને કેટલાક આચાર્યો તે તે પછીના ભાગને પણ ત્રણ ત્રણે ગુણીએ તેટલામે ભાગે (૮૧ મા ભાગે, ૨૪૩ મા ભાગે)
