________________
શબ્દાર્થ–આત્માગુલ વડે હાટને તથા ઉત્સધાંગુલ વડે શરીરને અને પ્રમાણગુલ વડે વળી પર્વત પૃથ્વી વિમાનાદિને તું માપ.
વિવેચન-આંગુલ ત્રણ પ્રકારે છે. આત્માંગુલ, ઉત્સધાંગુલ, અને પ્રમાણુગુલ, આત્માગુલ એટલે જે કાળે જેટલું શરીર હોય, તેને અનુસારે પિતપતાના અંગુલથી ધવલ ગૃહ, ભૂમિગૃહ ભિયરૂ] કુવા તલાવ પ્રમુખ માપીએ. જેમકે–ભરત ચક્રવતિના વખતે તેમના આગળના પ્રમાણે અને મહાવીર સ્વામીના વખતે મહાવીર સ્વામીના આંગળના પ્રમાણથી લેકે ઘર હાટ કરતા હતા. અત્યારે ચાલતું માપ ૨૪ આંગળને ૧ હાથ. તે ઉત્સધાંગુલના માપથી જ દેવાદિકનાં શરીર મપાય; અને પ્રમાણુગુલ ભરત ચક્રવર્તિના
ગુલથી પર્વત, સાત નરક પૃથ્વી, સૌધર્માદિકનાં વિમાને, ભવનપતિનાં ભવને, નરકાવાસા, દ્વીપ અને સમુદ્ર મપાય.
સૂક્ષ્મ પરમાણુનું સ્વરૂપ. સત્યેણ સતિષ્મણ વિછનું ભિનું ચ જ કિર ન સક્કા, તે પરમાણું સિદ્ધા, વયંતિ આઈ પમાણાણું. ૨૦૦. સણ-શસ વડે | ન સક્કા-શક્તિમાન ન થાય. સુતિએણ-અત્યંત તીવણ. વિ–પણ.
પરમાણુ-પરમાણુને. છિનું છેદવાને.
સિદ્ધા-સિદ્ધો (કેવળીઓ) ભિ-ભેદવાને.
વયંતિ-કહે છે. જે-જેને.
આઈ–આદિ, મૂલકારણ કિર-નિશે.
પમાણાણું–પ્રમાણેનું.
