Page Text
________________
અથવા તો વિષય સુખનો ગાઢ રાગ અને એવું મહિમાશાળી અને અચિંત્ય દુઃખનો તીવ્ર દ્વેષ કરવો એ આર્તધ્યાન છે. શક્તિસંપન્ન દ્રવ્ય છે કે તેને સહેજ
જેનાથી આત્મરતિ ઘટે અને અશાતા પહોંચાડવી તે પણ હિંસા પૌલિક આસક્તિ વધે તેવા કારણો કહેવાય છે, તો તેના પ્રાણ લેવાના અને તજજન્ય કાર્યોમાં ગળાબૂડ રહેવું તે વિચારમાં રાચવું તેમ જ તદનુરૂપ ક્રૂર આર્તધ્યાન છે એમ ટૂંકમાં કહી શકાય. અને હિંસક વર્તન કરવું તે મહા-હિંસા
આ આર્તધ્યાનમાં કૃષ્ણ, નીલ અને સ્વરૂપ રૌદ્રધ્યાનપોષક વિચાર-વર્તન કાપોત લેગ્યા હોય છે અને તે છઠ્ઠા ગણાય તે નિઃશંક છે. ગુણસ્થાનક સુધીના જીવોને હોઇ શકે છે. (૨) મૃષાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન : અસત્ય રૌદ્રધ્યાન
કેવી રીતે બોલાય, કેવી રીતે અસત્ય રૌદ્રધ્યાન એટલે ભયંકર ધ્યાન. બોલીને બીજાને છેતરી શકાય, કેવી રીતે જેમાં હિંસા આદિ કરવાનો અતિ ક્રૂર અસત્ય બોલીને છૂટી જવાય ઇત્યાદિ અધ્વયસાય છે.
સંકલ્પપૂર્વક માયા-કપટ કરીને, પરને આ ધ્યાનને ઊકળતા સીસાના રસની દુઃખ પહોંચાડનારા અસત્યનું એકાગ્રચિત્તે ઉપમા આપી છે.
ચિંતન કરવું તે મૃષાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન છે. આ રૌદ્રધ્યાનના ચાર પ્રકાર છે : (૩) ચૌર્યાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન : ઉત્કટ (૧) હિંસાનુબંધી, (૨) મૃષાનુબંધી, લોભને વશ થઇ, પારકી વસ્તુ ચોરી લેવા (૩) ચૌર્યાનુબંધી, (૪) સંરક્ષણાનુબંધી. માટે, ચોરી કેવી રીતે કરવી, ચોરી કરવા
(૧) હિંસાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન : છતાં કેવી રીતે પકડાઈ ન જવાય, હિંસાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન એટલે હિંસાના ચોરીનાં સાધન કયાં કયાં છે, કેવી રીતે અનુબંધવાળું અતિ ભયાનક ધ્યાન - જેમાં મળે છે ઇત્યાદિ ચોરી અંગે થતું નિર્દય રીતે જીવોને ભયાનક ત્રાસ એકાગ્રચિત્તે ચિંતન એ ચૌર્યાનુબંધી પહોંચાડીને મારી નાખવાનો અતિ ભયંકર રૌદ્રધ્યાન છે. વિચાર મન ઉપર પ્રભુત્વ ધરાવે છે. (૪) સંરક્ષણાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન : જે
હિંસા કેવી રીતે કરવી, ક્યારે વસ્તુઓ પોતાને સુખકારી છે, પાંચ કરવી, તેનાં સાધન કયાં કયાં છે, તે ઇન્દ્રિયોના વિષયોને પોષનારી છે, તે સાધનોનો ઉપયોગ કેમ કરવો ઇત્યાદિ વસ્તુઓના સંરક્ષણ માટે એકાગ્રચિત્તે હિંસા સંબંધી એકાગ્રચિત્તે થતા વિચારો થતા વિચારો તેમ જ તેના સંરક્ષણ માટે એ હિંસાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન છે. જીવ એક ન કરવાનાં પાપકાર્યો જાતે કરવાં, બીજા
ધ્યાન વિચાર (સવિવેચન) • ૭૬
| SR No. | 008965 |
| Book Title | Dhyanavichar |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kalapurnsuri |
| Publisher | Kalapurnsuri Sadhna Smarak Trust Patan |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 382 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Yoga |
| File Size | 2 MB |