________________
અને ડૉ. બેનરજી ત્યાં દોડી જઈને માહિતી મેળવી ચૂક્યા છે, જે નાના કેટલાક કિસ્સાઓ વિચારીએ.
બાળક કરીમઉલ્લાહ :
ભારતનું વિભાજન થયા પછીની આ વાત છે. ઉત્તર ભારતના બારેલા' શહેરની આ ઘટના છે. શ્રી હસમતઅલી અન્સારી નામના એક શિક્ષક ઈકરામઅલી નામના એક જમીનદારને ત્યાં એમના બાળકને ભણાવવા જતા હતા. એક વાર હસમતઅલી પોતાના પાંચ વર્ષના બાળકને પણ સાથે લઈ ગયા. બાળકનું નામ હતું. કરીમઉલ્લાહ. જમીનદારને ઘેર આવતાં જ છોકરો તો રાજી રાજી થઈ ગયો. એ સીધો જમીનદારના ઘરમાં પેસી "યો અને જાણે પોતાનું જ મકાન હોય તેવી રીતે બધે ફરવા લાગ્યો. ત્યાં જમીનદારની વિધવા પુત્રી ફાતિમાને જોઇ. તરત જ તે દોડયો અને તેણીનો હાથ પકડી લઈને બોલ્યો, “અરે, ફાતીમા ! તું તો મારી બીબી છે. તું અહીં કેમ ચાલી આવી ?”
અજાણ્યા બાળકના મુખેથી પોતાનું નામ સાંભળીને ફાતિમા તો સજ્જડ થઈ ગઈ. થોડી વારે કરીમઉલ્લાહ પૂર્વજન્મની પત્ની ફાતીમાના
ઓરડામાં જઈને પોતાની રોજની બેસવાની ખુરશી ઉપર બેસી ગયો. ફાતીમાના પિતાને “અબ્બાઇન, અબ્બાજાન' કહીને સંબોધવા લાગ્યો. ફાતીમા પાન બનાવવા લાગી ત્યારે તેણે પણ કહ્યું, “મારે પાન ખાવું છે. મારું પાન બનાવતાં તો તને આવડે જ છે ને ?' ફાતિમા આશ્ચર્યવદને આ છોકરાને જોઈ રહી. એને એ વાતની યાદ હતી કે તેનો પતિ ફાટક પાંચ વર્ષે પૂર્વ જ મૃત્યુ પામ્યો હતો અને આ બાળક પણ પાંચ વર્ષનું હતું. આ વાતો જાણતાં જ પડોશીઓ ભેગા થઈ ગયા. પછી તે છોકરાએ પૂર્વજન્મના સંબંધની અનેક વાતો કરી. એમાંની કેટલીક વાતો તો એવી પણ હતી કે જે માત્ર ફાતીમાં અને તેનો પતિ ફારુક જ જાણતાં હોય. તે છોકરાએ બધાને કહ્યું કે, “મેં પાકિસ્તાનમાં વસતા મારા ભાઈને છ હજાર રૂપિયા બેંકમાં જમા કરાવવા આપ્યા હતા. મારો ભાઈ લાહોરમાં વેપાર કરે છે. મારો વિચાર પણ ત્યાં જ જવાનો હતો. એ વિચાર મેં કોઈને જણાવ્યો ન હતો. આજે જ તમને જણાવું છું. મારા એક ભાઈનું નામ ઉમર-આદિલ છે. મારા સસરાને
ત્યાં બંદૂકની ચોરી થઈ હતી.' આ બધું સાંભળીને બધા ચકિત થઈ ગયા કેમકે આ વાત તદન સાચી હતી. ફાતીમા કહે છે કે, “પુનર્જન્મમાં હું માનતી નથી પણ જ્યારે મારી આંખ સામે હું આ બધું જોઈ રહી છું ત્યારે હું હવે તેનો ઇન્કાર કરી શકતી નથી.”