________________
શરીરથી જુદા જીવને શી રીતે જોઈ શકાય ?
પ્રદેશી : આપની એક પછી એક દલીલ સાંભળીને હું ખરેખર વિચારમાં પડી ગયો છું. મારે કાંઈ પેલા કઠિયારા જેવા મૂર્ખ નથી બનવું. પણ આપ બુદ્ધિશાળી છો, જ્ઞાની છો, તો શું કૃપા કરીને મને શરીરથી જુદા એવા તે જીવને બતાવી ન શકો ?
હજુ તો રાજા પ્રદેશી પોતે કેશી સ્વામીને ઉપરોક્ત પ્રશ્ન વિનંતીની ભાષામાં કરી રહ્યો છે, ત્યાં જ જોરથી પવન વાવા લાગ્યો. આજુબાજુના વૃક્ષોના પાંદડા હલવા લાગ્યા. તણખલા કંપાયમાન થયા. ચકોર, વિચક્ષણ, મહાજ્ઞાની તે કેશી સ્વામીએ આ અવસરનો લાભ ઊઠાવતા પ્રદેશીને પૂછ્યું, હે પ્રદેશી ! અત્યારે તું પાંદડા, તણખલા, વૃક્ષની ડાળીઓ વગેરેને હલતી જુએ છે ને ?
પ્રદેશી : જી હા ! સ્વામી..... પણ તે કાંઈ જીવ થોડા છે ? આપ શું કહેવા માંગો છો ?
કેશીસ્વામી : આ પાંદડા વગેરેને અત્યારે કોણ હલાવી રહ્યું છે ? તારા સૈનિકો ? તું ? કોઈ દેવો ? કોઈ વિદ્યાધર ? બોલ તો ખરો.... આ બધાને કોણ હલાવતું હશે ?
પ્રદેશી : સ્વામી ! આમાં પૂછવા જેવું શું છે ? આ પાંદડા વગેરેને કોઈ રાજા, હું, દેવ કે વિદ્યાધર નથી હલાવતા. નાના છોકરાને પૂછશો તો તે પણ કહેશે કે વાયુ (પવન) આ પાંદડા વગેરેને હલાવે છે.
કેશીસ્વામી : બરાબર છે તારી વાત. પણ હું તને એ પૂછવા માંગું છું કે જે વાયુ આ પાંદડા વગેરેને હમણાં હલાવે છે, તે વાયુ તને દેખાય છે ? તું તે વાયુને બતાવી શકે ?
પ્રદેશી : ના, સ્વામી ! આ વાયુને હું મારી આંખથી જોઈ શકતો નથી કે બીજા કોઈને બતાવી પણ શકતો નથી, હા ! હું હાલતા પાંદડા વગેરેને જોઈ કે બતાડી શકું, પણ તે પાંદડા વગેરેને હલાવનાર વાયુને તો જોઈ કે બતાડી શકું જ નહિ.
કેશીસ્વામી : હે પ્રદેશી ! જો અનેક ગુણધર્મોવાળા વાયુને પણ તું જોઈ કે બતાડી શકતો નથી તો અરૂપી એવા જીવને હું શી રીતે તને બતાડી શકું ? છતાં ય કેવળજ્ઞાની ભગવંતો તો પોતે સાક્ષાત્ આ જીવને જુએ છે. અને તેઓએ જોઈને જ કહ્યું છે કે તે જીવ શરીર કરતાં જુદો છે.
૨૬
