________________
નામનો રાજા હતો. તે ખૂબ પાપી, દૂર, અને અત્યંત અધર્મી હતો. તેને સૂર્યકાન્તા નામની રાણી હતી.
એકવાર પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પરંપરાના ચાર જ્ઞાનના સ્વામી કેશીશ્રમણ નગરીના બહારના ઉધાનમાં પધાર્યા. નગરના અનેક લોકો તેમની પાસે ધર્મદેશના સાંભળવા આવ્યા.
રાજા પ્રદેશી પણ બહારથી થાકીને, આરામ કરવા તે જ ઉદ્યાનમાં આવ્યો. મોટી સભામાં વચ્ચે બેસીને મોટા અવાજે, ઉપદેશ આપતા કેશીશ્રમણને જોઈને રાજાના મનમાં થયું કે, “જડ લોકો જ જડની ઉપાસના કરે છે. મુંડ લોકો જ મુંડની ઉપાસના કરે છે. અજ્ઞાની લોકો જ અજ્ઞાનીની ઉપાસના કરે છે. આ કોઈ જડ, મુંડ, અજ્ઞાની માણસ મોટી માનવમેદની વચ્ચે બેઠો બેઠો જોર જોરથી બરાડા પાડે છે ! મને ય સુખે આરામ કરવા દેતો નથી... વગેરે....
તેણે પોતાના સાથીને પોતાના મનમાં આવેલા વિચારો કહા . સારથીએ કહ્યું કે, હે સ્વામી ! આ તો પાર્શ્વપ્રભુની પરંપરાના, ચાર જ્ઞાનના સ્વામી કેશીશ્રમણ છે.
રાજાને કુતૂહલ જાગ્યું. તેઓ તેમની પાસે પહોંચ્યા અને પૂછયું. “હે ભંતે ! શું તમે વિશિષ્ટજ્ઞાન ધરાવો છો ?
શ્રમણે કહ્યું, “હે પ્રદેશી ! મને જોઇને શું તમને એવો વિચાર આવેલો કે આ જડ લોકો પેલા મોટા જડની ઉપાસના કરે છે અને આ મારા ઉદ્યાનમાં બરાડા પાડીને મને ય સુખે આરામ કરવા દેતા નથી! વગેરે...
પોતાના મનમાં આવેલા વિચારોને સાંભળીને રાજા આશ્ચર્ય પામ્યો.
ભતે ! આપે કેવી રીતે જાણ્યું ?” તેનાથી એકાએક પૂછાઈ ગયું.
શ્રમણે કહાં : મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, અવધિજ્ઞાન, મન:પર્યવજ્ઞાન અને કેવળજ્ઞાન, એમ પાંચ પ્રકારના જ્ઞાન છે. મને હજુ કેવળજ્ઞાન થયું નથી. પણ ચાર જ્ઞાન થયા છે. ચોથા મન:પર્યવજ્ઞાનથી હું તારા મનના વિચારો જાણી શકયો છું.
કે શીશ્રમણની પ્રતિભાથી અંજાઇ ગયેલો રાજા પ્રદેશી ત્યાં જ બેસી ગયો. પોતાના મનની ઘણા સમયની- મૂંઝવણોનો ઉકેલ અહીં મળશે તેવું તેને લાગ્યું.
તેણે પૂછયું : “હે ભંતે ! તમારા જેવા સાધુઓ -જીવ જુદો છે અને
