________________
૧૬ બંધ - અનુબંધ
પાપકર્મોના ઉદયથી જો જીવનમાં દુ:ખ આવે છે તો પુણ્યકર્મોના ઉદયથી જીવનમાં સુખ આવે છે. સામાન્યતઃ લોકોને દુ:ખ ગમતું નથી, સુખ ખૂબ જ ગમે છે. દુઃખનિવારણ અને સુખપ્રાપ્તિની લોકોને પુષ્કળ ઝંખના છે. પરન્તુ એક વાત મગજમાં બરોબર ફીટ કરી દેવા જેવી છે કે મળેલા માનવજીવનની કિંમત દુઃખનિવારણ કરતાંય દુર્જનતા નિવારણમાં છે અને સુખપ્રાપ્તિ કરતાંય સજજનતાની પ્રાપ્તિમાં છે.
જે માનવના જીવનમાં દુઃખો ન હોય પણ દુર્જનતા ઠાંસી ઠાંસીને ભરેલી હોય, તેવા દુર્જનની શી કિંમત?
દુર્યોધન પાસે હસ્તિનાપુરનું રાજપાટ હતું. મહાશ્રીમંત તે હતો. છતાંય તેના ગુણગાન કોઈ ગાતું નથી. કારણ કે તે દુર્જન હતો.
તેનાથી ઉર્દુ, નરસિંહ મહેતા વગેરેને ઘણા દુઃખો આવ્યા. પણ તેમાંય તેમની સજજનતા પારાવાર ટકી રહી. પરિણામે તેમને આજે ય ઘણા યાદ કરે છે.
આમ કિંમત દુઃખનિવારણની નહિ; દુર્જનતાનિવારણની છે. સુખ પ્રાપ્તિની નહિ, સજજનતા પ્રાપ્તિની છે.
દુઃખનિવારણ તો પાપ દૂર થવાથી થાય પણ દુર્જનતાનિવારણ શી રીતે થાય ? સુખ પ્રાપ્તિ તો પુણ્યના ઉદયે થાય પણ સજજનતાની પ્રાપ્તિ શી રીતે થાય ?
દુઃખને લાવનાર જો પાપકર્મનો બંધ છે, તો દુર્જનતાને પેદા કરનાર પાપકર્મનો અનુબંધ છે.
સુખની પ્રાપ્તિ કરાવનાર જો પુણ્યકર્મનો બંધ છે, તો સજજનતાની પ્રાપ્તિ કરાવનાર પુણ્યકર્મોનો અનુબંધ છે. માટે જ બંધ કરતાં ય અનુબંધનું જિનશાસનમાં વિશેષ મહત્ત્વ છે.
અનુબંધ એટલે આત્માનો ઝોક (ટ્રેડ) આત્માનું વલણ, આત્માની તાસીર.
મનનો વિચાર હોય છે.
વચન અને કાયાનું વર્તન હોય છે. જ એક જ છે જે સર ૧૬૭
